Fundusze ETF – czyli jak kupić indeks?
[13.09.2015] Fundusze ETF są jednymi z najbardziej dynamicznie rozwijających się produktów, które zaistniały na rynkach finansowych w ciągu ostatnich 25 lat. Tylko w pierwszym kwartale br. globalnie pozyskały ponad 96 mld USD nowych środków. Jednak ogromna popularność na całym świecie, liczne zalety, a w długim terminie lepsze wyniki w porównaniu z tradycyjnymi funduszami inwestycyjnymi nie przekładają się na wzrost popularności tego typu produktów w Polsce.
Czym się różnią fundusze ETF od funduszy indeksowanych?
ETF – ang. Exchange Trade Fund czyli "fundusz notowany na giełdzie" są to fundusze inwestycyjne, których celem jest możliwie najdokładniejsze odwzorowanie wyniku inwestycyjnego wybranego indeksu giełdowego.
Podstawową cechą odróżniającą fundusze ETF od indeksowanych jest wycena. Tytuły uczestnictwa funduszy ETF notowane są na giełdach, stąd też ich wycena ma miejsce na bieżąco w godzinach funkcjonowania danego parkietu. Z kolei jednostki uczestnictwa funduszy indeksowanych wyceniane są zazwyczaj raz dziennie.
Aby osiągnąć cel inwestycyjny, zarządzający funduszy ETF stosują dwie strategie, tzw. metody replikacji. Pierwsza polega na budowaniu portfela inwestycyjnego w oparciu o realne aktywa finansowe – akcje, obligacje, kontrakty terminowe itp. Jest to tzw. replikacja fizyczna lub bezpośrednia. Z kolei w przypadku drugiej metody – replikacji syntetycznej (pośredniej) wykorzystywane są instrumenty pochodne, a dokładniej kontrakty swap zawierane pomiędzy podmiotem emitującym tytuły uczestnictwa funduszu a bankiem inwestycyjnym. W wyniku zawieranej transakcji bank zobowiązuje się dostarczyć stopę zwrotu z wybranego indeksu, a skład portfela funduszu nie musi dokładnie pokrywać się ze składnikami benchmarku.
Fundusze ETF na świecie
Fundusze typu ETF są na całym świecie bardzo znanym i często wykorzystywanym instrumentem finansowym. Korzystają z nich przede wszystkim takie instytucje jak fundusze emerytalne, firmy ubezpieczeniowe, przedsiębiorstwa, Private Banking, czy firmy Assat Management. Co więcej, na rozwiniętych rynkach giełdowych to właśnie fundusze ETF zdobyły największą popularność spośród wszystkich instrumentów finansowych oferujących ekspozycję na wybrany indeks.
Wartość aktywów funduszy ETF na całym świecie na koniec kwietnia br. osiągnęła nowy rekord i wnosi już ponad 2 998 miliardów USD, a według prognoz ETFGI, firmy zajmującej się analizą rynku funduszy ETF, w połowie roku aktywa osiągną wielkość 3 bln USD. Tylko w pierwszym kwartale br. inwestorzy zainwestowali 96 miliardów USD. Łącznie na całym świecie istnieje ponad 5000 funduszy typu ETF oferowanych przez ponad 250 podmiotów. ETF-y są w obrocie na 63 giełdach papierów wartościowych w 51 krajach.
Pierwszy tego typu fundusz powstał w marcu 1990 r. na giełdzie w Toronto. Następnie Exchange Trade Funds pojawiły się w 1993 r. w Stanach Zjednoczonych. Wtedy też na parkiet giełdowy został wprowadzony SPDR S&P 500, będący obecnie największym funduszem ETF na świecie. Jego aktywa netto wynoszą obecnie ponad 173 mld USD.
Łącznie wartość aktywów ulokowanych w funduszach typu ETF w Stanach Zjednoczonych wynosi już ponad 2,12 bln USD, a liczba oferowanych funduszy przekracza 1500 rozwiązań, z czego corocznie powstaje ponad 150 nowych produktów. Do największych emitentów za oceanem zarządzających największymi aktywami zaliczamy BlackRock IM (813 mld USD), The Vanguard Group (470 mld USD) oraz State Street Global Advisors (416 mld USD).
W związku z dużą popularnością, na zagranicznych rynkach dostępny jest szeroki wachlarz tego typu produktów. Znajdziemy wśród nich m. in. globalne fundusze ETF (global ETFs), rynków wschodzących (emerging market ETFs), sektorowe (sector ETFs), nieruchomości (real estate ETFs), fundusze wykorzystujące czynniki fundamentalne (fundamental ETFs), dłużne (fixed income ETF), towarowe (commodity ETF), zorientowane na spółki dywidendowe (dividend ETF), lewarowane (odwrotny ETF) (leveraged/inverse ETF), posiadające ekspozycję na rynek private equity (private equity ETF), a nawet inwestujące zgodnie z szariatem (shari`ah ETF).
Skąd tak duża popularność?
Jednym z powodów tak dużej popularności funduszy ETF jest ich wysoka skuteczność. Na pozór pasywnie zarządzane fundusze inwestycyjne starające się odzwierciedlać wyniki wybranego indeksu mogą się wydawać mniej atrakcyjne w porównaniu z produktami zarządzanymi aktywnie, których celem jest pobicie określonego benchmarku. Jednak w rzeczywistości, w długim terminie to pierwsze podejście przynosi lepsze rezultaty. Potwierdzają to badania przeprowadzane przez agencję ratingową Standard & Poor’s. Jak pokazują wyniki, w okresie ostatnich 5 lat aż 70% tradycyjnych funduszy inwestycyjnych nie zdołało pobić swoich benchmarków.
Większa skuteczność funduszy ETF jest spowodowana m. in. niskimi kosztami pasywnego zarządzania. Podczas gdy wskaźnik kosztów całkowitych TER (Total Expeense Ratio) w tradycyjnym krajowym funduszu akcyjnym wynosi średnio 3,8%, tak w przypadku ETF-ów TER nie przekracza 1%, a najczęściej jest on niższy od 0,5%. Niskie opłaty za zarządzanie są pochodną niższych kosztów związanych z pasywnym zarzadzaniem. Exchange Trade Funds są także tańszym rozwiązaniem w porównaniu z funduszami indeksowanymi, co ponownie związane jest z niższymi kosztami funkcjonowania oraz brakiem opłaty manipulacyjnej oraz umorzeniowej. W funduszach ETF oprócz opłaty za zarządzanie inwestor płaci także prowizję, jednak jej wysokość jest znacznie niższa w porównaniu z tradycyjnymi funduszami inwestycyjnymi.
Kolejną przewagą funduszy ETF jest wysoka płynność. W związku z tym, że jednostki uczestnictwa są notowane na giełdach, w większości przypadków, inwestorzy mogą je nabywać i odsprzedawać w każdym momencie. Co więcej przy inwestowaniu w ETF-y można także stosować różne strategie inwestycyjne przy wykorzystywaniu dostępnych na danym parkiecie zleceń giełdowych. Z kolei w tradycyjnym funduszu inwestycyjnym z reguły wycena odbywa się raz dziennie (bądź też rzadziej: raz na miesiąc, a nawet kwartał), a realizacja zlecenia następuje po kilku dniach.
Warto także wspomnieć, że w funduszach ETF kupujemy wyłącznie pełne jednostki (nie ułamki, jak w przypadku typowych funduszy inwestycyjnych), np. w przypadku Lyxor ETF WIG 20 z założenia jedna jednostka jest warta ok. 1/10 wartości indeksu WIG20.
Fundusze ETF w Polsce
W Polsce oferta funduszy ETF składa się zaledwie z trzech rozwiązań. Pierwszy tego typu fundusz został utworzony we wrześniu 2010 r. na indeks WIG20. Kolejne dwa ETF-y na indeksy największych spółek niemieckich i amerykańskich wchodzących w skład indeksów DAX i S&P500 pojawiły się pod koniec maja 2011 r.
Emitentem trzech dostępnych w Polsce funduszy jest LYXOR Asset Management, spółka wchodząca w skład grupy kapitałowej Societe Generale. Chociaż przed wprowadzeniem funduszy ETF w Polsce, rynek huczał od plotek, a w prasie pojawiały się liczne artykuły o nowym produkcie, po kilku miesiącach temat ucichł, a finalnie ETF-y w naszym kraju nie zrobiły tak spektakularnej kariery jak za granicą. Aktywa trzech dostępnych w Polsce funduszy wynoszą obecnie 7,35 mld zł (1,8 mld EUR).
W związku z małą popularnością funduszy ETF w Polsce ujawnia się wada, którą jest niska płynność. W warunkach niskiej płynności może zaistnieć sytuacja, w której wystąpi przewaga zleceń kupna nad sprzedaży – i odwrotnie. Wówczas animator rynku, którym na GPW jest Societe Generale, składa własne oferty kupna lub sprzedaży, tak by było możliwe zawarcie transakcji. Tyle tylko, że płaci mniej korzystną cenę. Maksymalny spread wynosi 1,5% od wartości jednostki uczestnictwa.
Jednak od początku 2015 r. obserwowany jest wzrost aktywności inwestorów na warszawskiej giełdzie. Według danych GPW łączne obroty tytułami uczestnictwa funduszy ETF w kwietniu br. wyniosły 51,8 mln zł, a w okresie pierwszych czterech miesięcy 2015r. obroty wyniosły w sumie 108,8 mln zł, czyli więcej niż w całym 2014 r. (103 mln zł). Z kolei w okresie ostatnich 4 lat, od 2011 r. tendencja była spadkowa.
Inne sposoby inwestycji
Oprócz bezpośredniej inwestycji w jeden z trzech funduszy dostępnych na warszawskim parkiecie, istnieją także inne sposoby nabycia funduszy ETF. Jednym z nich jest możliwość inwestycji w zagraniczne fundusze ETF za pośrednictwem wybranych platform inwestycyjnych. W tym przypadku dochodzi jednak ryzyko walutowe, które może działać zarówno na plus, jak i na minus.
Istnieje także możliwość pośredniej inwestycji poprzez wybór produktów typu fund of funds, czyli konkretnych funduszy inwestycyjnych lub ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, które posiadają w swoim portfelu ETFy. Jednak w tym przypadku powinniśmy zwrócić uwagę na koszty związane z inwestycją w dany produkt, które będą wyższe w porównaniu z bezpośrednią sprzedażą.
Czy warto inwestować w ETF-y?
Fundusze ETF są ciekawą alternatywą wobec tradycyjnych funduszy inwestycyjnych. Na ich korzyść przemawiają niższe opłaty, a także fakt, że ich jednostki uczestnictwa są notowane na giełdzie. Jednakże, chcąc inwestować w tego typu produkty, polski inwestor ma ograniczony wybór, a przy inwestycji pośredniej dodatkowo jest skazany na wyższe koszty.
Również biorąc pod uwagę wyniki, fundusze ETF prezentują się bardzo atrakcyjnie. Przykładowo fundusz Lyxor ETF WIG 20 w rocznych okresach czasu regularnie spisywał się lepiej od naśladowanego indeksu WIG20. Z kolei porównując jego wyniki ze stopami zwrotu wypracowanymi przez tradycyjne fundusze akcyjne, okazuje się, że większe zyski przyniosły te drugie rozwiązania. Jednak porównanie to nie jest do końca trafne, głównie z tego powodu, że w portfelach funduszy akcyjnych, oprócz akcji wchodzących w skład WIG 20 znajdują się walory małych i średnich spółek, a także w niewielkiej ilości akcje spółek zagranicznych.
O tym, że fundusze ETF są atrakcyjną inwestycją, świadczy chociażby fakt, że wielu zarządzających tradycyjnych funduszy inwestycyjnych posiłkuje się tymi produktami, dobierając je do portfeli zarządzanych przez siebie funduszy, głównie tych posiadających ekspozycję za rynki zagraniczne.
Magdalena Patynowska
Treści dostarcza GazetaTrend.pl
