Dlaczego Spółka Europejska nie spotkała się z uznaniem polskiego rynku?
[06.12.2011] W ramach rozrastających się struktur Unii Europejskiej powstanie nowej, ponadnarodowej formy działalności gospodarczej – spółki europejskiej – wydawało się mieć przełomowe znaczenie dla europejskiego i polskiego przedsiębiorcy.
Nieoczekiwanie forma spółki europejskiej nie spotkała się z uznaniem polskiego rynku. Po 7 latach od wprowadzenia regulacji w tej kwestii, spółki europejskie w Polsce można "policzyć na palcach jednej ręki". Czym jest to spowodowane? Czy istnieją jednak zalety wyboru tej formy działalności gospodarczej? Z dniem 8 października 2004 roku na mocy Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, kiedy weszło w życie rozporządzenie Rady(WE) nr 2157/2001 w sprawie statutu SE z 8 października 2001 roku (dalej jako SE-R) powstała nowa forma działalności gospodarczej – spółka europejska.
Samo istnienie regulacji Unii Europejskiej nie było kompletne, dopiero ustawa o europejskim zgrupowaniu interesów i statucie SE z 19 maja 2005 roku nadała spółce pełen kształt. Art. 9 SE-R w sposób wyczerpujący i pełny przedstawia hierarchie źródeł prawa, która w doktrynie określana jest mianem "wielowarstwowej piramidy źródeł prawa". Ustawodawca wskazuje akty prawne, którym podlega spółka europejska oraz kolejność ich stosowania. Powyższy przepis wyraźnie stanowi, że najwyżej w hierarchii umiejscowione jest komentowane rozporządzenie, które obowiązuje przed wszystkimi innymi regulacjami. Następne w kolejności są przepisy zawarte w statucie SE.
Należy jednak podkreślić, że ich aplikowanie bezwzględnie zależy od wyraźnego odesłania zawartego w SE-R. W sytuacji, kiedy pewne zagadnienia nie zostały uregulowane w SE-R, bądź zostały w nim uregulowane tylko częściowo zastosowanie znajdują kolejno, w oparciu o art. 9 ust.1. SE-R: a) przepisy prawa danego państwa członkowskiego przyjęte przez to państwo celem wprowadzania w życie specjalnych środków unii europejskiej dotyczących konkretnie SE (lit.c(i)), b) przepisy Państw Członkowskich, które miałyby zastosowanie do spółek akcyjnych, utworzonych zgodnie z prawem państwa, w którym SE ma swoją siedzibę statutową (lit. c(ii)), c) przepisy statutu SE, w taki sam sposób jak spółki akcyjnej, utworzone zgodnie z prawem państwa, w którym SE ma swoją siedzibę statutową (lit. c(iii)).
Widać doskonale, że system źródeł prawa SE rysuje się jako bardzo złożony i mało przejrzysty. Fakt istnienia pięciu warstw aktów prawnych, do których można się odnosić przy interpretacji przepisów dotyczących SE może powodować liczne problemy dla potencjalnych założycieli takiej formy organizacyjno-prawnej. Doskonałym tego przykładem jest Polska, na terytorium, której funkcjonuje zaledwie kilkanaście spółek europejskich. Nie dziwi fakt, że tak niewielu polskich przedsiębiorców zdecydowało się na wybór tej formy prowadzenia działalności gospodarczej.
Z drugiej strony istnieją pewne zalety podjęcia działalności gospodarczej w formie spółki europejskiej. Mowa np. o instytucji transgranicznego przeniesienia siedziby statutowej w ramach prowadzenia spółki europejskiej. Ustawa pozwala na transgraniczne przeniesienie siedziby, SE, co więcej, zmiana siedziby nie wywołuje utraty tożsamości prawnej. Nie jest zatem konieczna prawna likwidacja SE, a co za tym idzie, nie skutkuje to utratą podmiotowości prawnej. SE mimo przeniesienia swojej siedziby jest nieprzerwanie podmiotem obiegu prawno-gospodarczego.
Wpis SE do rejestru państwa przyjmującego nie oznacza powstania nowej osoby prawnej, ponieważ wcześniejsze jej wykreślenie nie spowodowało utraty osobowości prawnej w państwie, z którego została przeniesiona. Nie ma zatem potrzeby ponownego składania wniosków do KRS o rejestracje nowej spółki, ani wnoszenie kolejnych opłat za dokonanie rejestracji spółki. Wystarczy wniosek o dokonaniu zmiany siedziby statutowej. Jest to niebywałe ułatwienie dla przedsiębiorcy, którego celem jest szybkie, mało kosztowne i skuteczne podjęcie działalności gospodarczej.
Jest to, wiec odmienna sytuacja niż w przypadku spółki krajowej, której przeniesienie siedziby oznacza ustawową przyczynę rozwiązania i utratę osobowości prawnej. Można, zatem stwierdzić, że charakter prawny ustawodawstwa dotyczącego przeniesienia SE sprzyja utrzymaniu ciągłości i trwałości działalności spółki, co jest ogromna zaletą w aspekcie prawnym i gospodarczym. Dla przedsiębiorcy, który planuje zmianę siedziby swojego przedsiębiorstwa wybór spółki europejskiej będzie na pewno korzystniejszy niż wybór spółki krajowej. Kolejną zaletą spółki europejskiej jest możliwość wyboru systemu organów spółki. Ustawodawca przewiduje dualistyczny lub monistyczny system zarządzania spółką.
Co to oznacza? W dualistycznym systemie, podobnie jak w spółce krajowej, występuje walne zgromadzenie, zarząd i rada nadzorcza. Natomiast w monistycznym systemie obok walnego zgromadzenia funkcjonuje wyłącznie rada administrująca, która posiada kompetencje rady nadzorczej i zarządu. Takie rozwiązanie może być korzystniejsze z punktu widzenia organizacji firmy, gdyż nie wymaga powoływania dwóch organów. Jak dobrze wiadomo, im więcej podmiotów decyzyjnych tym większe ryzyko błędów i nieporozumień wewnętrznych. Warto dodać, że tylko forma spółki europejskiej daje możliwość korzystania z takiego systemu zarządzania.
Powyższe argumenty wskazują, że uregulowanie dotyczące spółki europejskiej wykazuje praktyczne zalety tej formy prowadzenia działalności, które mogą mieć znaczenie dla przedsiębiorcy. Warto zatem przed podjęciem decyzji o wyborze formy działalności gospodarczej przeanalizować najbliższe plany rozwoju firmy i zastanowić się czy wybór spółki europejskiej nie będzie trafniejszy, niż wybór jednej ze spółek handlowych prawa wewnętrznego.
Katarzyna Lewicka
Autorka jest prawnikiem w Kancelarii Radców Prawnych K&L Legal Granat i Wspólnicy Sp. k.
Treści dostarcza Kancelaria Radców Prawnych K&L Legal Granat i Wspólnicy Sp.k.
