Wniesienie pozwu a formularz urzędowy
[26.09.2012] Urzędowe formularze zostały wprowadzone przez ustawodawcę z zamiarem usprawnienia postępowania i ułatwienia stronom postępowania kontaktu i komunikacji z sądami. Czy cel ten został osiągnięty?
Ustawa z dnia 17 listopada 1064 r. – Kodeks Postępowania Cywilnego – zwany dalej "k.p.c.", reguluje sytuacje, w których pozew należy wnieść na urzędowym formularzu. W myśl przepisów k.p.c., pisma procesowe (a więc i pozew) wnosi się na formularzach, jeśli przepis szczególny tak stanowi.
Zasadniczo, obowiązek wniesienia pozwu na formularzu aktualizuje się gdy sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym oraz gdy pozew wnoszony jest przez powoda będącego usługodawcą lub sprzedawcą, a dotyczy roszczenia wynikającego z umów enumeratywnie wskazanych w art. 1871 k.p.c.
Sprawa podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym, jeśli roszczenie wynika z umowy, a wartość przedmiotu sporu nie przekracza dziesięciu tysięcy złotych, natomiast w sprawach o roszczenia wynikające z rękojmi, gwarancji jakości lub z niezgodności towaru konsumpcyjnego z umową sprzedaży konsumenckiej jeżeli wartość przedmiotu umowy nie przekracza tej kwoty. Ponadto, w postępowaniu uproszczonym prowadzi się sprawy o zapłatę czynszu najmu lokali mieszkalnych i opłat obciążających najemcę oraz opłat z tytułu korzystania z lokalu mieszkalnego w spółdzielni mieszkaniowej bez względu na wartość przedmiotu sporu. Powyższy zakres spraw musi ponadto należeć do właściwości sądu rejonowego.
W postępowaniu uproszczonym złożenie pozwu na urzędowym formularzu jest obligatoryjne, a obowiązek stosowania formularzy rozciąga się także na wnoszenie odpowiedzi na pozew, sprzeciwu od wyroku zaocznego i pism zawierających wnioski dowodowe. Ponadto, jeśli pozew został wniesiony na formularzu, złożenie zarzutów (w postępowaniu nakazowym) lub sprzeciwu od nakazu zapłaty (w postępowaniu upominawczym), również wymaga zachowania tej formy.
Konieczność wniesienia pozwu na formularzu dotyczy również powoda będącego usługodawcą lub sprzedawcą, jeśli występuje on z roszczeniem wynikającym z jednej z następujących umów:
1) umowy o świadczenie usług pocztowych i telekomunikacyjnych,
2) umowy o przewóz osób i bagażu w komunikacji masowej,
3) umowy o dostarczanie energii elektrycznej, gazu i oleju opałowego,
4) umowy o dostarczanie wody i odprowadzanie ścieków,
5) umowy o wywóz nieczystości,
6) umowy o dostarczanie energii cieplnej.
Z wskazanej powyżej regulacji wynika, że obowiązek wniesienia pozwu na formularzu aktualizuje się przy łącznym spełnieniu dwóch przesłanek:
– powód jest usługodawcą lub sprzedawcą,
– występuje o roszczenie z jednej z umów (zawartej w ramach swojej działalności usługowej lub sprzedażowej), wskazanych w katalogu z art. 1871 k.p.c.
Katalog umów, o którym mowa powyżej jest katalogiem zamkniętym, stąd dochodzenie roszczeń z umów w nim nie wskazanych, nie aktualizuje obowiązku stosowania formularza, chyba że sprawa kwalifikuje się do postępowania uproszczonego.
W omówionych powyżej sytuacjach, wniesienie pozwu z pominięciem urzędowego formularza, stanowić będzie brak formalny pozwu, podlegający uzupełnieniu w terminie tygodniowym od dnia doręczenia powodowi wezwania sądu w tym zakresie. Bezskuteczny upływ terminu na usunięcie braku formalnego spowoduje zwrot pozwu. Zwrócony pozew nie wywoła natomiast żadnego skutku procesowego związanego z jego wniesieniem, w szczególności nie przerwie biegu przedawnienia roszczenia objętego pozwem.
Warto zaznaczyć, że wniesienie pozwu na formularzu, w sytuacji, gdy ustawa nie przewiduje takiego obowiązku, nie niesie za sobą żadnych negatywnych konsekwencji dla powoda. Pozew złożony na formularzu spełnia wymagania przewidziane dla pisma procesowego wszczynającego postępowanie, stąd też brak jest podstaw do uznania zastosowania formularza za brak formalny pozwu.
Formularze pism procesowych stosowanych w postępowaniu cywilnym udostępniane są w budynkach sądów oraz urzędów gmin. Można je również wydrukować ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (www.ms.gov.pl). Formularz w zasadzie powinien być wydrukowany dwustronnie, jednak z praktyki wynika, iż sądy akceptują również formularze wydrukowane jednostronnie.
***
Urzędowe formularze zostały wprowadzone przez ustawodawcę z zamiarem usprawnienia postępowania i ułatwienia stronom postępowania kontaktu i komunikacji z sądami. Czy cel ten został osiągnięty? Na pytanie to zasadniczo należy udzielić odpowiedzi twierdzącej. Dwunastoletnia praktyka stosowania analizowanych przepisów pokazuje jednak, że trudności z funkcjonowaniem "systemu formularzy" nadal się pojawiają. Dotyczy to przede wszystkim podmiotów niekorzystających z pomocy fachowego pełnomocnika. Zdecydowanie największym problemem jest w tym względzie ciągle niewystarczająca wiedza potencjalnych powodów o przypadkach, w których posłużenie się formularzem urzędowym jest obligatoryjne. W obliczu takiego problemu, środek, który w założeniu miał usprawnić postępowanie, przyczynia się do jego przedłużenia (wniesienie pozwu z pominięciem formularza generuje obowiązek podejmowania zarówno przez sąd, jak i przez powoda dodatkowych czynności zmierzających do usunięcia braku formalnego pozwu). Niewątpliwie jednak, samo zastosowanie formularza wobec zawartych w jego treści dość szczegółowych objaśnień i pouczeń, usprawnia sporządzenie pozwu, a to z kolei uznać należy za najważniejszy walor wprowadzenia obowiązku posługiwania się formularzami.
Tomasz Jopek, aplikant radcowski w Kancelarii prawnej MAJCHRZAK BRANDT I
WSPÓLNICY
Treści dostarcza: Kancelaria prawna MAJCHRZAK BRANDT I WSPÓLNICY
