Wydatki poniesione w związku z powiększeniem kapitału zakładowego spółki kapitałowej nie stanowią kosztów uzyskania przychodów


Wydatki poniesione w związku z powiększeniem kapitału zakładowego spółki kapitałowej nie stanowią kosztów uzyskania przychodów

[28.02.2011] W uzasadnieniu do wyroku Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że aby potraktować pewien wydatek jako koszt uzyskania przychodu, trzeba bezspornie ustalić wystąpienie przychodu jako kategorii ustawowej.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10.02.2010 r.
(II FSK 1450/08, Glosa 2010/2/111)

Wydatki poniesione w związku z powiększeniem kapitału zakładowego spółki kapitałowej nie stanowią kosztów uzyskania przychodów

I. Stan faktyczny

Omawiane orzeczenie zapadło na tle następującego stanu faktycznego:

W związku z planowanym podwyższeniem kapitału zakładowego w drodze publicznej emisji akcji, spółka akcyjna wniosła o udzielenie pisemnej interpretacji przepisów prawa podatkowego w przedmiocie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodu wydatków związanych z podwyższeniem kapitału zakładowego. Przykładowo, spółka wskazała, że będą to koszty sporządzenia aktu notarialnego, koszty związane z przygotowaniem prospektu emisyjnego oraz koszty związane z jego ogłoszeniem, drukiem i dystrybucją, a nadto koszty kampanii reklamowych i promocyjnych.

Zdaniem spółki, przedmiotowe wydatki powinny stanowić koszty uzyskania przychodu. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie (działający z upoważnienia Ministra Finansów) uznał za nieprawidłowe stanowisko spółki Na skutek zaskarżenia interpretacji sprawa trafiła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, który uwzględnił skargę.

Ostatecznie sprawą zajął się Naczelny Sąd Administracyjny, uznając stanowisko Ministra Finansów za prawidłowe. Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, wydatki poniesione w związku z utworzeniem lub powiększeniem kapitału zakładowego spółki kapitałowej nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych. W uzasadnieniu do wyroku Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że aby potraktować pewien wydatek jako koszt uzyskania przychodu, trzeba bezspornie ustalić wystąpienie przychodu jako kategorii ustawowej.

Skoro w świetle art. 12 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm, dalej jako: "u.p.d.o.p.") przychody otrzymane na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego nie są zaliczone do przychodów w rozumieniu u.p.d.o.p., konsekwencją jest wyłączenie ich z opodatkowania podatkiem dochodowym. Jeśli zatem coś nie jest przychodem, to i wydatków poniesionych w związku z tym przysporzeniem nie można kwalifikować jako kosztów uzyskania przychodów.

Ponadto, w świetle art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. koszty ponoszone w celu utworzenia lub powiększenia źródła przychodów nie mogą być uznane za koszty chociażby pośrednio zorientowane na uzyskanie przychodów, gdyż inny jest cel ich poniesienia. Wniesienie danej kwoty na kapitał spółki nie jest dla tej spółki przysporzeniem o charakterze trwałym i jako służące budowie źródła przychodów ma zasadniczo odmienny charakter od wydatków nakierowanych na uzyskanie przychodów, czy to bezpośrednio, czy pośrednio, względnie zmierzających do zachowania lub zabezpieczenia tego źródła.

Dalej Naczelny Sąd Administracyjny argumentował, że  wydatki poniesione w związku z utworzeniem lub powiększeniem kapitału zakładowego spółki kapitałowej nie stanowią kosztów uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób prawnych, ponieważ przychody otrzymane na utworzenie lub powiększenie tego kapitału – zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p. – nie są zaliczane do przychodów, o jakich mowa w art. 7 ust. 2 i art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Wydatki te są ponoszone w celu utworzenia lub powiększenia samego źródła przychodów, natomiast ani bezpośrednio, ani pośrednio nie służą celowi, jakim jest osiągnięcie przychodu podatkowego.

II. Komentarz

  1. Istotę sporu zaistniałego na gruncie rozpoznawanej sprawy stanowi zagadnienie prawne, czy wydatki związane z powiększeniem kapitału zakładowego spółki kapitałowej mogą być zakwalifikowane jako koszty uzyskania przychodu. W myśl art. 12 ust. 4 pkt 4 u.p.d.o.p. do przychodów (w rozumieniu u.p.d.o.p.) nie zalicza się przychodów otrzymanych na utworzenie lub powiększenie kapitału zakładowego, funduszu udziałowego albo funduszu założycielskiego, albo funduszu statutowego w banku państwowym, albo funduszu organizacyjnego ubezpieczyciela, natomiast według art. 15 ust. 1 zd. pierwsze u.p.d.o.p. kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów. Wykładnia tych przepisów nie jest jednak jednolita w orzecznictwie sądów administracyjnych.
  2. Pozytywna dla podatników wykładnia powyższych przepisów opiera się zasadniczo na założeniu, że pomiędzy wydatkami poniesionymi na podwyższenie kapitału zakładowego, np. koszty doradztwa prawnego, wynagrodzenia notariusza czy podatku od czynności cywilnoprawnych a osiąganiem przez spółkę przychodów z prowadzonej działalności istnieje pośredni związek. Wydatki te mogą być więc zaliczane do kosztów w dacie ich poniesienia. Z kolei stanowisko negatywne sprowadza się do przyjęcia, że koszty podatkowe ustalić można jedynie w sytuacji, gdy występuje odpowiadający im przychód jako kategoria ustawowa. To ostatnie stanowisko jest szeroko krytykowane w doktrynie, niemniej jednak jest konsekwentnie reprezentowane przez Naczelny Sąd Administracyjny.

III. Wnioski praktyczne

Trudno jest zgodzić się z powołanym orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego. Dokonując interpretacji  art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p., należy się zdecydowanie opowiedzieć za pośrednim, szerokim związkiem kosztu z przychodem. Dokonana przez Naczelny Sąd Administracyjny wykładnia przepisów podatkowych nie uwzględnia funkcji, jakie ma spełniać podwyższenie kapitału zakładowego, w postaci zwiększenia zdolności działania podmiotu na rynku, w tym również zdolności inwestycyjnej.

Wydanie prospektu emisyjnego oraz uzyskanie statusu spółki giełdowej wiąże się ze zwiększeniem wiarygodności oraz zdolności kredytowej spółki, poprawą jej rynkowego statusu oraz pozwala w sposób pośredni uzyskać dodatkowe przychody. Z uwagi na liczne kontrowersje, jakie wzbudza omawiana kwestia, powyższe zagadnienie powinno zostać rozstrzygnięte przez Naczelny Sąd Administracyjny w powiększonym składzie.

Paulina Kozarzewska

radca prawny w Kancelarii KWAŚNICKI, WRÓBEL & Partnerzy

"Newsletter RKKW"  sierpień – wrzesień 2010 r. s. 8 – 9

Oceń ten artykuł: