Zasady badania trzeźwości pracownika
[28.06.2013] Pracodawca ma obowiązek nie dopuszczać pracownika do pracy w sytuacji, gdy ten pozostaje pod wpływem alkoholu. Taki obowiązek nakłada na pracownika art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi.
Taki obowiązek nakłada na pracownika art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi:
"1. Kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości.
2. Uprawnienia kierownika zakładu pracy, o którym mowa w ust. 1, służą również organowi nadrzędnemu nad danym zakładem pracy oraz organowi uprawnionemu do przeprowadzenia kontroli zakładu pracy."
W praktyce natomiast bardzo problematyczny jest sposób ustalania przez pracodawcę, czy dany pracownik faktycznie pozostaje pod wpływem alkoholu. Zarówno pracodawcy jak i pracownicy nie znają regulacji dotyczących zasad postępowania w takich przypadkach, z tego powodu często zdarza się, iż pracodawcy naruszają prawa pracowników. Dla tego powodu pracownicy powinni znać swoje prawa i obowiązki związane z badaniem stanu trzeźwości przez pracodawcę.
Jako podstawowe uprawnienie pracownika, którego pracodawca nie chce dopuścić do pracy uznając, iż pozostaje pod wpływem alkoholu należy wskazać art. 17 ust. 3 wcześniej wskazywanej ustawy "Na żądanie pracownika, o którym mowa w ust. 1, kierownik zakładu pracy lubosoba przez niego upoważniona jest obowiązana zapewnić przeprowadzenie badania stanu trzeźwości pracownika."
Badanie stanu trzeźwości przeprowadza się zgodnie z zasadami określonymi w rozporządzeniu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie, rozporządzenie to określa warunki i sposób dokonywania badań zmierzających do ustalenia czy pracownik pozostaje pod wpływem alkoholu w czasie pracy niezależnie od okoliczności czy alkohol spożywał w pracy czy też pod jego wpływem stawił się do pracy.
Zgodnie ze wskazanym rozporządzeniem w sytuacji, gdy pracodawca nie chce dopuścić do pracy pracownika podejrzewanego o stan nietrzeźwości, pracownik może ubiegać się o:
1) badanie wydychanego powietrza,
2) badanie krwi,
3) badanie moczu.
Pracodawca obowiązany jest na żądanie pracownika zapewnić przeprowadzenie wymienionych badań. Na żądanie pracownika pracodawca zobowiązany jest do przeprowadzenia wszystkich badań łącznie. Oznacza to, iż w przypadku, gdy pracownik zażąda badania alkomatem po jego zakończeniu może zażądać badania krwi albo moczu lub wszystkich wymienionych badań. Pracodawca powinien umożliwić pracownikowi podanie się tym badaniom.
Zgodnie z rozporządzeniem, krew i mocz należy dostarczyć do laboratorium niezwłocznie.
Jednym z najistotniejszych problemów związanych z przeprowadzaniem wskazanych badań są zasady ponoszenia kosztów. Koszty związane z badaniami krwi i moczu przeprowadzonymi na żądanie pracownika ponosi zakład pracy. W razie dodatniego wyniku badania zakład pracy kosztami związanymi z badaniami obciąża pracownika.
Dodatkowo należy przyjąć, że czas niezbędny do wzięcia udziału w badaniu jest czasem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, ale za ten czas może przysługiwać wynagrodzenie w przypadku gdy okaże się, że pracownik był nieodpuszczony do pracy niesłusznie, bądź wynagrodzenie nie przysługuje jeżeli badania potwierdziły zawartość alkoholu w organizmie.
Dodatkowo należy pamiętać, iż polecenie zaprzestania pracy w przypadku pracownika podejrzanego o pozostawanie w stanie nietrzeźwości może zostać złożone w dowolnej formie takie stanowisko przedstawił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 lutego 2000 roku sygn. akt II UKN 401/99.
Pracownik musi pamiętać, iż w razie przebadania go przez pracodawcę nieatestowanym alkomatem nie będzie mógł podważyć tych wyników jeśli nie skorzysta z pozostałych form sprawdzania zawartości alkoholu w organizmie, taką tezę wysnuł Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 września 2004 roku.
Pamiętać należy także o innej drodze sprawdzania przez pracodawcę trzeźwości pracowników zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie samego pracownika, badanie stanu trzeźwości może przeprowadzić uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego, którym jest między innymi policja. W takich wypadkach może dojść do wykrycia wykroczenia przewidzianego w art. 70 § 2 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń zgodnie z którym podejmowanie czynności zawodowych lub służbowych w stanie nietrzeźwości, stanowi wykroczenie zagrożone karą aresztu lub grzywny.
W przypadku, gdy nietrzeźwy pracownik jest podejrzany lub oskarżony o popełnienie przestępstwa i odmawia dobrowolnemu podaniu się badaniu alkomatem, policja jest uprawniona do przewiezienia takiego pracownika do podmiotu leczniczego, w celu wykonania badania krwi. W razie odmowy poddania się badaniu krwi przez podejrzanego o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia w stanie po spożyciu alkoholu, zgodnie z § 5 ust. 6 rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie, można pobrać krew mimo braku zgody, o czym pracownik musi zostać powiadomiony.
Autor: Krzysztof Sosnowski, koordynator merytoryczny serwisu
Stan prawny: 3 czerwca 2013 roku
Podstawa prawna: ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 6 maja 1983 r. w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie.
Treści dostarcza: www.iuslaboris.pl Sp. z o.o., patron merytoryczny Wojewódka i Wspólnicy Sp.k.
