Postępowanie podatkowe jest postępowaniem pisemnym
[29.03.2013] Przy braku przepisów regulujących utrwalanie czynności za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk organy nie mają prawa rejestrowania w taki sposób czynności w postępowaniu podatkowym.
Przewidywaną przez Ordynację podatkową metodą dokumentowania czynności postępowania podatkowego jest pisemny protokół. Ordynacja podatkowa nie zawiera przepisów, które pozwalałyby organom podatkowym na utrwalanie zeznań świadków w postępowaniu podatkowym za pomocą innych środków, w tym na rejestrowanie obrazu czy dźwięku.
Niektórzy przedstawiciele piśmiennictwa podatkowego twierdzą, że brak wyraźnego uprawnienia w przepisach nie powoduje, że organy nie mogą pomocniczo stosować innych niż protokół metod utrwalania m.in. zeznań świadków, a więc ich nagrywanie jest dozwolone.
Moim zdaniem z takim stanowiskiem nie można się zgodzić. Organy podatkowe mogą podejmować i prowadzić swoje działania tylko i wyłącznie na podstawie i w granicach przepisów prawa. Postępowanie podatkowe jest postępowaniem pisemnym. Przy braku przepisów regulujących utrwalanie czynności za pomocą aparatury rejestrującej obraz i dźwięk – takich, jakie niedawno zostały wprowadzone do procedury cywilnej – organy nie mają prawa rejestrowania w taki sposób czynności w postępowaniu podatkowym.
Powyższe stanowisko wydaje się potwierdzać orzecznictwo sądów administracyjnych. W jednym z orzeczeń sąd odmówił podatnikowi prawa do posługiwania się dla własnych potrzeb dyktafonem jako urządzeniem rejestrującym zeznania uczestników postępowania. Skoro takiego prawa odmawia się podatnikowi, nie powinno się również przyznawać go organom podatkowym.
Warto też zwrócić uwagę na problemy proceduralne, które mogą się wiązać z nieuregulowanym prawem nagrywaniem czynności dowodowych w postępowaniu podatkowym – nie wiadomo, czy tego rodzaju nagrania mogą jako dowód być podstawą decyzji wydanej przez organ podatkowy, nie ma reguł pozwalających rozstrzygać ewentualne sprzeczności w treści nagrania i pisemnego protokołu, itd.
Osobnym zagadnieniem jest jednak kwestia działań, jakie w praktyce może podjąć osoba, która nie zgadza się aby jej zeznania były nagrywane. Ordynacja podatkowa nie przewiduje bowiem wprost środka prawnego pozwalającego kwestionować czynności faktyczne organu podejmowane w postępowaniu podatkowym. Zarzuty tego rodzaju mogą być podnoszone w odwołaniu od decyzji podatkowej, w którym podatnik może kwestionować sposób ustalenia przez organ stanu faktycznego sprawy.
Sama odmowa złożenia zeznań ze względu na ich nagrywanie może się spotkać z reakcją organu w postaci wymierzenia świadkowi kary porządkowej grzywny. Świadek ma w takim przypadku możliwość złożenia zażalenia na postanowienie dotyczące grzywny, jest to jednak ryzykowne ponieważ nie można mieć pewności, że grzywna zostanie uchylona. Podatnik może również skorzystać z zagwarantowanego każdemu w Konstytucji RP prawa do składania skarga na działalność organów państwowych. Skarga taka powinna zostać skierowana do Ministra Finansów jako organu sprawującego nadzór nad organami podatkowymi. Wydaje się również możliwe złożenie skargi na czynność organu do sądu administracyjnego.
Dariusz Malinowski – Partner w KPMG
Treści dostarcza: KPMG
