Organy kas i gospodarka finansowa po zmianach
[29.04.2013] W dniu 27 października 2012 roku weszły w życie zmiany w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Nowelizacja ma na celu przede wszystkim podporządkowanie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych KNF.
Podporządkowanie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych polegać ma na sprawowaniu faktycznego nadzoru przez Komisję Nadzoru Finansowego. Nowelizacja ustawy o spółdzielczych kasach-kredytowych to pokłosie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który stwierdził niekonstytucyjność przepisów ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych w zakresie pozbawienia członków kas możliwości wzięcia udziału w walnym zgromadzeniu spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, a także w zakresie systemu gwarantowania depozytów.
Tworzenie spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych
Główna zmiana ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych polega na poddaniu SKOK-ów pod kognicję Komisji Nadzoru Finansowego. Poddanie to ma polegać na: partycypacji Komisji Nadzoru Finansowego co do uzyskania zgody na utworzenie kasy oraz nadzorze Komisji Nadzoru Finansowego. Komisja Nadzoru Finansowego wydaje decyzję w przedmiocie zezwolenia na utworzenie kasy w ciągu 3 miesięcy od daty otrzymania wniosku lub jego uzupełnienia. Została ona wyposażona w możliwość żądania do przedłożenia przez wnioskodawców stosownych informacji i dokumentów w zakresie wydawania zezwoleń i zgód przewidzianych w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Komisja może odmówić wydania zezwolenia na utworzenie kasy, jeżeli nie zostały spełnione wymagania obowiązujące przy tworzeniu kas, zamierzona działalność naruszałaby przepisy prawa lub nie gwarantowałaby bezpieczeństwa gromadzonych w kasie środków. Nie spełnienie wymagań ustawowych przez osoby przewidziane do objęcia stanowisk członków zarządu i rady nadzorczej kasy, a także w przypadku, gdy wobec osoby, która ma zająć stanowisko Prezesa Zarządu była prawomocnie skazana za przestępstwo umyślne lub przestępstwo skarbowe, z wyłączeniem przestępstw z oskarżenia prywatnego, spowodowała udokumentowane straty w miejscu pracy bądź w związku z pełnieniem funkcji członka organu osoby prawnej, został wobec niej orzeczony zakaz prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji reprezentanta lub pełnomocnika przedsiębiorcy, członka rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej w spółce akcyjnej, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością lub w spółdzielni.
Stosowne wymagania przewidziane są również odnośnie statutu kasy, który powinien w szczególności określać zasady funkcjonowania kontroli wewnętrznej, a także fundusze oraz zasady gospodarki finansowej.
Organy kas i gospodarka finansowa po zmianach
Zmianie uległy również regulacje odnośnie organów kasy. Nowe uregulowania wprowadzają wymóg informowania Komisji Nadzoru Finansowego przez kasę o składzie rady nadzorczej oraz o zmianie jej składu niezwłocznie po jej powołaniu lub dokonaniu zmiany, a także udzielenia informacji o spełnieniu przez członków rady wymogów dotyczących członków zarządu i rady nadzorczej. Wymóg odnośnie posiadania przez członków zarządu kasy dotyczy nie tylko prawomocnego nieskazania za umyślne przestępstwo przeciwko mieniu, dokumentom lub przestępstwo skarbowe, ale również posiadania kwalifikacji niezbędnych do kierowania działalnością kasy oraz przekazania rękojmi ostrożnego i stabilnego zarządzania kasą.
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są obowiązane posiadać fundusze własne, dostosowane do rozmiaru prowadzonej działalności, w celu zapewnienia bezpieczeństwa ekonomicznego. Funduszami własnymi kasy są: fundusz własny, powstający z wpłat udziałów członkowskich; fundusz zasobowy, powstający z wpłat wpisowego wnoszonego przez członków oraz nadwyżki bilansowej; inne pozycje bilansowe kasy, określone przez Komisję Nadzoru Finansowego. Ponadto, co jest nowym rozwiązaniem, funduszem własnym kas są za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego, zobowiązania z tytułu przyjęcia przez kasę otrzymanych przez kasę środków finansowych, które spełniają łącznie następujące warunki: zostały przyjęte na okres co najmniej 5 lat; środki pieniężne mogą być wycofane z kasy na jej wniosek, przed upływem okresu umowy za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego.
Nadzór nad kasami
Nadzór nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi pełni zadania: zapewnienie stabilności finansowej kas, prawidłowość prowadzonej przez kasy działalności finansowej, bezpieczeństwa środków pieniężnych gromadzonych w kasach, a także zgodności działalności kas z przepisami ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych. Ponadto celem nadzoru nad Kasą Krajową jest prawidłowość wykorzystania funduszu stabilizacyjnego. W celu zrealizowania zadań nadzorczych minister właściwy do spraw instytucji finansowych może określić wiążące kasy normy dopuszczalnego ryzyka w ich działalności, uwzględniając wymóg zapewnienia bezpieczeństwa działalności kas i Kasy Krajowej oraz zgromadzonych w nich środków.
Urzędnicy Komisji Nadzoru Finansowego zostali upoważnieni do podejmowania czynności kontrolnych w kasach oraz w Kasie Krajowej, po okazaniu upoważnienia wydanego przez Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego oraz legitymacji służbowej. Jak by tego było mało to ustawodawca zawarł zapis, wedle którego osoby wykonujące czynności nadzoru nie ponoszą odpowiedzialności za szkodę wynikłą ze zgodnego z przepisami ustaw działania lub zaniechania, które pozostaje w związku ze sprawowaniem nadzoru przez Komisję Nadzoru Finansowego nad działalnością kas.
Czynności kontrolne mają polegać w szczególności na: analizie bilansu kas; weryfikacji realizacji utrzymywania płynności płatniczej przez kasy; badaniu zgodności udzielonych kredytów i pożyczek z przepisami określającymi limity kredytów i pożyczek, formę, a także przepisy ustawy o prawie bankowym i ustawy o kredycie konsumenckim; weryfikacji zabezpieczeń i terminowości spłaty kredytów i pożyczek kas; badaniu sytuacji finansowej kas; badaniu jakości aktywów i zobowiązań pozabilansowych, a także ocenie poziomu kapitałów. Inspektorzy Komisji Nadzoru Finansowego mogą żądać sporządzenia kopii dokumentów i nośników informacji oraz opartych na tych dokumentach opracowań, zestawień i obliczeń, także udzielenia przez każdego pracownika kasy i Kasy Krajowej wyjaśnień ustnych lub pisemnych z zakresu objętego kontrolą.
Kontrole są poprzedzane pisemnym zawiadomieniem kasy o terminie i czasie planowanej kontroli, składzie zespołu inspekcyjnego oraz zakresie informacji niezbędnej do przygotowania przez jednostkę. Po przeprowadzonej kontroli w ciągu 30 dni sporządzany jest protokół pokontrolny przeznaczony dla: zarządu i rady nadzorczej kasy, Komisji Nadzoru Finansowego i Kasy Krajowej. W razie stwierdzenia nieprawidłowości Komisja Nadzoru Finansowego przedstawia jednostce kontrolowanej zalecenia pokontrolne.
Komisja Nadzoru Finansowego może w zaleceniach pokontrolnych nakazać kasie: podjęcie środków koniecznych do przywrócenia płynności płatniczej lub osiągnięcia i przestrzegania norm, wynikających z ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych; usunięcia w wyznaczonym czasie stwierdzonych uchybień, zwiększenia funduszy własnych oraz zaniechanie określonych form reklamy.
W przypadku braku realizacji zaleceń pokontrolnych Komisja Nadzoru Finansowego może z urzędu lub na wniosek Kasy Krajowej: wystąpić do właściwego organu kasy o odwołanie członków jej zarządu bezpośrednio odpowiedzialnych za stwierdzone uchybienia; zawiesić poszczególnych członków zarządu kasy, którzy byli odpowiedzialni za stwierdzone uchybienia, do czasu rozpatrzenia wniosku o ich odwołanie; nakazać kasie ograniczenie działalności; nakazać kasie zaprzestania prowadzenia określonej działalności. Komisja Nadzoru Finansowego może również zawiesić członka zarządu kasy w przypadku przedstawienia
mu zarzutów w postępowaniu karnym lub w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe, a także w przypadku spowodowania znaczących strat majątkowych kasy. W przypadku prawomocnego skazania za przestępstwo umyślne, przestępstwo skarbowe lub niedopełnienie obowiązków Komisja Nadzoru Finansowego odwołuje członka zarządu kasy.
Skutkiem wejścia w życie zmian w ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych jest zwiększenie bezpieczeństwa depozytów zgromadzonych na rachunkach spółdzielczych. Zmiana ustawy podporządkowuje SKOK-i nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego oraz regulacjom ustaw: prawo bankowe i o kredycie konsumenckim. Rozwiązania przyjęte przez nową ustawę o SKOK-ach mają zapobiec przed utratą depozytów członków kas, a także poddać je tym samym regulacjom w zakresie nadzoru, którym podlegają banki i inne instytucje finansowe.
Kancelaria Prawna Skarbiec, specjalizuje się w kompleksowej obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych.
