Czy nałożenie kary porządkowej narusza godność osobistą?
[29.06.2011] Sam fakt udzielenia kary porządkowej, która chociażby została uchylona przez Sąd pracy nie uzasadnia roszczeń związanych z naruszeniem dóbr osobistych wynikających z Kodeksu cywilnego.
Nałożenie kary porządkowej przez pracodawcę na podstawie przepisów Kodeksu pracy dotyczących odpowiedzialności porządkowej pracowników (art. 108 – 113 K.p.) ma na celu zdyscyplinowanie podwładnych popełniających określone w tych przepisach przewinienia. Generalnie kary te (upomnienia, nagany) łącznie z karą pieniężna dotykają godności i czci a także postrzegania określonej osoby jako pracownika sumiennie i nienagannie wykonującego obowiązki wynikające ze stosunku pracy.
Istota stwierdzenia, czy w przypadku udzielenia kary porządkowej i ewentualnie jej uchylenia przez Sąd pracy bądź uznania przez pracodawcę w toku postępowania reklamacyjnego, iż pierwotna decyzja o ukaraniu była błędna, o zasadności roszczenia pracownika z tytułu naruszenia dóbr osobistych, sprowadza się do określenia charakteru działania pracodawcy udzielającego kary porządkowej. Bezspornie zastosowanie odpowiedzialności porządkowej dotyka czci i godności osobistej a także dobrego imienia w życiu zawodowym.
W świetle art. 111 K.p. pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika. Natomiast zgodnie z dyspozycją art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego ten, czyje dobro osobiste zostało zagrożone lub naruszone cudzym działaniem, może domagać się ochrony zagrożonego lub naruszonego dobra, chyba że działanie nie jest bezprawne. Z brzmienia art. 24 § 1 zdanie pierwsze k.c. wynika, że istnieje domniemanie bezprawności działania zagrażającego dobru osobistemu lub naruszającemu takie dobro. Jednakże uważa się, że istnieje sześć grup okoliczności wyłączających bezprawność działania, określonych jako:
- działania w ramach porządku prawnego,
- wykonywanie prawa podmiotowego,
- ochrona interesu zasługującego na ochronę,
- zezwolenie uprawnionego,
- przepisy szczególne, które wyłączają lub ograniczają ochronę dóbr osobistych,
- sprzeczność żądania ochrony z zasadami współżycia społecznego (tak też Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 30 marca 1994 r., sygn. akt: I PZP 9/94).
W świetle powyższego nie może być uznane za bezprawne udzielenie pracownikowi kary porządkowej skoro art. 108 K.p. przewiduje takie uprawnienie pracodawcy (działanie w ramach porządku prawnego), nawet jeżeli zastosowanie odpowiedzialności porządkowej wobec pracownika nie ma waloru bezprawności w przypadku uchylenia jej przez Sąd pracy. Prawo pracodawcy do ukarania pracownika istnieje, jeżeli pozostaje w przekonaniu, że pracownik naruszył obowiązki w sposób uzasadniający takie ukaranie. Natomiast pracownikowi przysługuje roszczenie o uchylenie kary porządkowej na podstawie art. 112 § 2 K.p. O zasadności tego żądania rozstrzyga sąd.
Przy czym należy uznać, iż w tym przypadku jest to regulacja pełna katalogu roszczeń pracownika w zakresie kar porządkowych, co oznacza, iż nie stosuje się przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących ochrony dóbr osobistych. Podnieść należy, iż dotyczy to samej czynności nałożenia kary porządkowej, która nie może być więc uznana za bezprawną, wobec czego nie ma podstaw do twierdzenia, że takim działaniem pracodawca narusza dobra osobiste pracownika (tak też . Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 2 grudnia 1999 r., sygn. akt: III APa 53/99).
Jednakże gdy pismo pracodawcy zawiadamiające o udzieleniu kary porządkowej zawiera treści obrażające pracownika i poniżające go np. wulgarne epitety co do jego osoby, albo szkalujące go w zakresie oderwanym od naruszenia obowiązków pracowniczych uzasadniających nałożenie kary, pracownikowi jak najbardziej będą przysługiwały roszczenia związane z naruszeniem dóbr osobistych przewidziane w Kodeksie cywilnym.
Grzegorz Trejgel, aplikant radcowski Wojewódka i Wspólnicy Sp. k.
Treści dostarcza: www.iuslaboris.pl Sp. z o.o., patron merytoryczny Wojewódka i Wspólnicy Sp.k.
