Przeniesienie ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej

[30.04.2013] Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi.

Zgodnie z art.10 §1 Kodeksu spółek handlowych (dalej "k.s.h.") "Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi." A contrario, oznacza to, że w przypadku braku właściwych postanowień umowy spółki takie przeniesienie jest niemożliwe. Zbycie ogółu praw i obowiązków nastąpić może nastąpić na podstawie szeregu różnorakich czynności prawnych, np. sprzedaży, zamiany lub darowizny.

Zbycie odnosi się zawsze do wszystkich praw i obowiązków wspólnika, co oznacza że nie może ograniczać się do przeniesienia praw cząstkowych. Ogół praw i obowiązków wspólnika przenoszony jest bowiem zawsze jako niepodzielna całość. Z zasady nierozszczepialności ogółu praw i obowiązków wynika też, że niedopuszczalne jest wydzielenie w ramach praw (oraz obowiązków) wspólnika występującego dwóch (lub więcej) kompleksów praw oraz obowiązków i przeniesienie ich odrębnie na kilka podmiotów (w szczególności odrębnie na każdego z małżonków).

Ogół praw i obowiązków może być jednak przedmiotem nabycia wspólnego – przez kilka podmiotów prawa – zarówno wspólników jak i osoby trzecie. W przypadku jego przeniesienia na małżonków pozostających w ustroju wspólności ustawowej lub działających łącznie wspólników spółki cywilnej, dochodzi do nabycia praw i obowiązków na współwłasność łączną.

Ogół praw i obowiązków może być również nabyty na współwłasność w częściach ułamkowych (np. przy spadkobraniu). Wspólni nabywcy uzyskują w takim przypadku status wspólnika łącznego, a stosunek członkostwa nawiązuje się w takiej sytuacji pomiędzy spółką osobową oraz podmiotami nabywającymi wspólnie (a nie każdym z osobna). Współuprawnieni wykonują swoje prawa przez wspólnego przedstawiciela. 

Zgodnie z art.10 §2 k.s.h. "Ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko po uzyskaniu pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej."

Jeżeli więc umowa spółki przewiduje możliwość przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika, to do skuteczności tego przeniesienia koniecznym jest jeszcze uzyskanie pisemnej zgody wszystkich pozostałych wspólników (umowa spółki może przewidywać odmienne regulacje w tej kwestii). Powyższa zgoda może być wyrażona zarówno przed, po, jak i w trakcie zbywania praw i obowiązków – w zależności od postanowień umowy. Jeśli postanowienia umowy spółki nie będą jednak precyzować tego momentu, to do skutecznego przeniesienia praw i obowiązków wymagane będzie wyrażenie zgody przed jego dokonaniem. Niewyrażenie zgody w określonym w umowie terminie nie powoduje nieważności czynności zbycia, ale jedynie jej bezskuteczność zawieszoną (negocium claudicans).

W przypadku większej liczby wspólników, zgoda wywołuje skutki prawne z chwilą wyrażenia aprobaty przez ostatniego ze wspólników mających prawo prowadzenia spraw spółki. Zgoda powinna być wyrażona w formie pisemnej do celów dowodowych – wspólnicy mogą jednak wprowadzić również surowsze wymogi, np. formę aktu notarialnego.

Zgodnie z art.10 §3 k.s.h. "W przypadku przeniesienia ogółu praw i obowiązków wspólnika na inną osobę, za zobowiązania występującego wspólnika związane z uczestnictwem w spółce osobowej i zobowiązania tej spółki osobowej odpowiadają solidarnie występujący wspólnik oraz wspólnik przystępujący do spółki." Ustawodawca, celem przeciwdziałania uchylaniu się od odpowiedzialności za zobowiązania, uznał że wspólnicy wstępujący i występujący ze spółki będą odpowiedać za zobowiązania spółki w sposób solidarny. Jest to odpowiedzialność osobista, nieograniczona, gdy chodzi o zobowiązania spółki, a ograniczona do zobowiązań występującego wspólnika, solidarna występującego i przystępującego oraz subsydiarna. 

Łukasz Bernatowicz
radca prawny

Krzysztof Gładych
aplikant radcowski

Kancelria Radców Prawnych i Doradców Podatkowych Bernatowicz Komorniczak Mazur sp.p.

Treści dostarcza: ECDDP sp. z o.o.