Dopuszczalność emitowania akcji niemych w spółce komandytowo – akcyjnej
[31.05.2013] Kluczem do odpowiedzi na pytanie o dopuszczalność emitowania tego rodzaju akcji w spółce komandytowo – akcyjnej jest interpretacja przepisu art. 145§3 k.s.h.
Przypomnijmy, że stosownie do art. 353§3 kodeksu spółek handlowych (dalej jako k.s.h) akcje nieme są to akcje uprzywilejowane w zakresie dywidendy, z których prawo głosu jest wyłączone. Przepis ten znajduje się w regulacji dotyczącej spółki akcyjnej, niemniej jednak istnieje podstawa do jego stosowania na gruncie spółki komandytowo – akcyjnej ze względu na odesłanie do przepisów o spółce akcyjnej zawarte w art. 126§1 pkt 2 k.s.h.
Kluczem do odpowiedzi na pytanie o dopuszczalność emitowania tego rodzaju akcji w spółce komandytowo – akcyjnej jest interpretacja przepisu art. 145§3 k.s.h., który w zdaniu drugim stanowi, że w spółce komandytowo – akcyjnej nie można całkowicie pozbawić akcjonariusza prawa głosu. Część komentatorów wywodzi z tego bezwzględny zakaz emitowania akcji niemych w spółce komandytowo – akcyjnej. Wydaje się jednak, że takie stanowisko jest zbyt rygorystyczne i nie odpowiada wymogom obrotu gospodarczego. Za dopuszczalnością emitowania akcji niemych w spółce komandytowo – akcyjnej przemawiają bowiem następujące argumenty.
W pierwszej kolejności należy podnieść, że między zakazem pozbawienia akcjonariusza prawa głosu z art. 145§3 k.s.h. a art. 353§3 k.s.h, dotyczącym dopuszczalności emitowania akcji niemych w spółce akcyjnej, nie zachodzi stosunek lex specialis – lex generalis. Wśród komentatorów podnosi się bowiem, że art. 145§3 k.s.h. dotyczy innej materii prawnej niż art. art. 353§3 k.s.h.(tak A. Szumański, Kodeks spółek handlowych, Tom I, Przepisy ogólne, spółki osobowe, Komentarz do art. 1 – 150, 3 wyd., s. 1133).
Pierwszy z tych przepisów odnosi się wyłącznie do kwestii uszczuplenia prawa, sytuacji w której akcjonariusz zostaje pozbawiony prawa głosu, nie otrzymując w zamian żadnego innego uprawnienia. Drugi z powołanych przepisów dotyczy natomiast kwestii zamiany przysługujących akcjonariuszowi uprawnień, sytuacji w której prawo głosu z akcji zostaje wyłączone w zamian za przyznanie uprzywilejowania tych akcji w zakresie dywidendy, które dodatkowo może przekraczać granice określone w art. 353§1 k.s.h. Istota akcji niemych sprowadza się więc się nie do pozbawienia akcjonariusza prawa głosu, ale na zamianie prawa głosu na uprzywilejowanie akcji w zakresie dywidendy.
Część komentatorów zwraca również uwagę na to, że literalna wykładnia przepisu art. 145§3 k.s.h. nie wskazuje wcale, że emisja akcji niemych w spółce komandytowo – akcyjnej jest niedopuszczalna. Podnosi się bowiem, że nie może dojść do pozbawienia prawa głosu w odniesieniu do akcji niemej, gdyż tego rodzaju akcji z jej istoty i charakterystyki nie przysługuje prawa głosu, co jest jednak rekompensowane przyznaniem uprzywilejowania w zakresie dywidendy. Nie można tym samym pozbawić prawa głosu akcji, która ze swej istoty w ogóle go nie posiadała (tak M. Rodzynkiewicz, Kodeks spółek handlowych, Komentarz, Wyd.4, s.227).
Bardzo istotnym argumentem za dopuszczalnością emitowania akcji niemych w spółce komandytowo – akcyjnej są również wymogi praktyki obrotu gospodarczego. Przypomnijmy raz jeszcze, że istotą akcji niemych jest wyłączenie prawa głosu w zamian za przyznanie uprzywilejowania w zakresie dywidendy, przy czym dywidenda ta może przekraczać maksymalną wartość dywidendy uprzywilejowanej określoną w art. 353§1 k.s.h., tj. dywidendę, która przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przeznaczoną do wypłaty akcjonariuszom uprawnionym z akcji nieuprzywilejowanych.
Akcja niema jest więc atrakcyjnym dla inwestorów instrumentem, którym spółka może zaproponować przywileje dywidendowe bez ograniczeń ustawowych opisanych w art. 353 k.s.h., w zamian za zaangażowanie kapitału i wyłączenie prawa głosu z objętych akcji. Niejednokrotnie jest to atrakcyjny model dla inwestorów, którzy nie są zainteresowani w bieżącym podejmowaniu decyzji spółki, a jedynie maksymalizacją wypłaconej dywidendy. Biorąc pod uwagę naturę spółki komandytowo – akcyjnej oraz fakt, iż regulacja tej spółki zawiera wiele odniesień do przepisów o spółce akcyjnej, nie ma powodu dla którego należałoby wyłączać dopuszczalność emitowania akcji niemych w spółce komandytowo – akcyjnej.
Argumentem za dopuszczalnością emitowania akcji niemych w spółce komandytowo – akcyjnej jest również praktyka sądów rejestrowych, które w większości nie kwestionują możliwości emisji akcji niemych w spółce komandytowo – akcyjnej.
Biorąc pod uwagę powyższe argumenty nie ma powodów dla których należałoby rozciągnąć zakaz z art. 145§3 k.s.h. na dopuszczalność emitowania akcji niemych w spółce komandytowo – akcyjnej. Atrakcyjność modelu spółki komandytowo – akcyjnej polega m.in. na możliwości lokaty kapitału w celu osiągnięcia jak najwyższych zysków kapitałowych przy biernym uczestnictwie w podejmowaniu decyzji spółki. Akcja niema jest jednym z instrumentów, który umożliwia takie uczestnictwo. Wyłączenie dopuszczalności emitowania akcji niemych byłoby więc niekorzystne z punktu widzenia samej spółki oraz jej akcjonariuszy.
Michał Klimowicz
Aplikant adwokacki
Treści dostarcza: Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy
