Konieczność rozpoznania przychodu z tytułu korzyści, jaką jest nieodpłatne poręczenie kredytu
[18.08.2016] Jak wynika ze stanowiska prezentowanego przez organy podatkowe oraz sądy administracyjne, w sytuacji uzyskania poręczenia kredytu bez konieczności ponoszenia opłat z tego tytułu, podatnik obowiązany jest do rozpoznania przychodu z nieodpłatnych świadczeń.
Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako ustawa o PDOP) nie zawiera definicji przychodu, wskazując jedynie na pewne kategorie przychodów. Wśród nich ustawodawca wymienił wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń (art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o PDOP).
Choć ustawodawca nie precyzuje pojęcia nieodpłatnych świadczeń, w orzecznictwie przyjmuje się, iż ma ono szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono zarówno te wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, jak i zdarzenia prawne bądź gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, a zatem niezwiązane z kosztami bądź inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku tej osobie (zob. uchwałę składu 7 sędziów NSA z 18.11.2002 r., sygn. akt FPS 9/02).
Za świadczenia nieodpłatne, na gruncie przepisów ustawy o PDOP uznaje się zatem te świadczenia, które przynoszą wymierną korzyść finansową dla podatnika (korzyść ta nie powinna być dostępna w sposób powszechny dla innych podmiotów) i jednocześnie nie wiąże się z koniecznością poniesienia świadczenia wzajemnego.
Organy podatkowe oraz sądy administracyjne podzielają pogląd, iż jedną z kategorii nieodpłatnego świadczenia jest uzyskanie poręczenia bez konieczności poniesienia opłaty z tego tytułu. Podkreśla się, że nieodpłatne udzielenie poręczenia jest zjawiskiem wywołującym konsekwencje gospodarcze zarówno po stronie podmiotu udzielającego poręczenia, jak i podmiotu, którego zobowiązanie jest poręczane.
Wynika to z samej istoty instytucji poręczenia, która powoduje przyjęcie przez podmiot udzielający, ryzyka dotyczącego niewywiązania się dłużnika z zobowiązania zaciągniętego względem wierzyciela. Otrzymanie poręczenia wiąże się przede wszystkim ze wzrostem wiarygodności finansowej dłużnika, dzięki obciążeniu majątku podmiotu trzeciego, a jednocześnie pozwala uzyskanie niższego oprocentowania kredytu bądź też samej możliwości jego zaciągnięcia (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 22.07.2015 r., znak ILPB3/4510-1-156/15-6/JG oraz interpretację indywidualną Ministra Finansów z 26.11.2014 r., znak DD10/033/8/MZB/13/PK-271/11).
Uwypuklenia wymaga, że w typowych stosunkach gospodarczych, uzyskanie zabezpieczenia w formie poręczenia spłaty kredytu wymaga zapłaty odpowiedniego wynagrodzenia. Stąd w okolicznościach uzyskania poręczenia w sposób nieodpłatny, podatnik obowiązany jest do rozpoznania przychodu z nieodpłatnych świadczeń (zob. wyrok WSA w Szczecinie z 14.01.2015 r., sygn. akt I SA/Sz 982/14).
Wysokość przychodu podlegającego opodatkowaniu powinna zostać uzstalona na podstawie metod określonych w art. 12 ust. 6 ustawy o PDOP. W praktyce, w celu wyznaczenia przychodu w prawidłowej wysokości najczęściej konieczne jest oparcie się na cenach rynkowych stosowanych w obrocie na danym obszarze (np. w miejscu siedziby podatnika lub miejscu prowadzenia przez niego działalności gospodarczej). Jak wynika z wyroku WSA w Bydgoszczy z 29.07.2013 r. (sygn. akt I SA/Bd 404/13), wartość przychodu, o jakim mowa powyżej, powinna uwzględniać m.in. wysokość zadłużenia dłużnika, która bezpośrednio wpływa na ryzyko poreczyciela za spłatę długu.
Aleksandra Kołc
Konsultant Podatkowy
Treści dostarcza: ECDDP sp. z o.o.
