Skutki w VAT zamknięcia jednoosobowej działalności gospodarczej
[27.05.2016] Osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, które są czynnymi podatnikami VAT, w toku prowadzonej działalności nabywają towary w związku, z którymi odliczają podatek naliczony.
W przypadku zamknięcia działalności gospodarczej składniki majątkowe wchodzą najczęściej do majątku prywatnego właściciela. Przedsiębiorcy mają więc często wątpliwość czy w związku z zaprzestaniem działalności ciążą na nich dodatkowe obowiązki na gruncie podatku od towarów i usług.
Podstawową zasadą podatku od towarów i usług jest, iż ma być on neutralny w stosunkach pomiędzy przedsiębiorcami. W konsekwencji podatnicy VAT uprawnieni są do odliczenia podatku naliczonego od towarów i usług nabytych w związku z prowadzoną działalnością. Towar, od którego podatnik odliczył podatek naliczony stanowi majątek przedsiębiorstwa, który wykorzystany może być wyłącznie do celów działalności opodatkowanej. Zużycie towaru w innych celach rodzi określone obowiązki związane z rozliczeniem podatku należnego.
Przykładowo można wskazać, na regulacje przewidziane w art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług (zwaną dalej ustawą o VAT), w świetle których zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, czy też darowizna towarów, od których odliczył on podatek naliczony, traktowana jest jako dostawa towarów. Powyższe wiąże się z obowiązkiem opodatkowania przez podatnika transakcji, bowiem doszło do prywatnej konsumpcji towarów. Towary przenoszone są niejako z majątku przedsiębiorstwa do prywatnego majątku obdarowanego.
Podobny mechanizm można zaobserwować w przypadku zaprzestania działalności przez podatnika prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą. Zakupione przez niego towary stanowiły dotychczas majątek przedsiębiorstwa. W związku z ich nabyciem przysługiwało przedsiębiorcy prawo do odliczenia podatku naliczonego. Po zamknięciu działalności towary te trafiają do majątku prywatnego przedsiębiorcy. Tym samym konieczne jest ich opodatkowanie. Przedsiębiorca, z chwilą zamknięcia działalności, staje się bowiem konsumentem (nie jest już uprawniony do nabywania towarów z prawem do odliczenia podatku naliczonego). W konsekwencji ustawa o VAT zawiera w tym zakresie odpowiednie regulacje.
W świetle art. 14 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, opodatkowaniu podlegają towary własnej produkcji i towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy towarów, w przypadku zaprzestania przez podatnika będącego osobą fizyczną wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
Powyższa regulacja nakłada obowiązek opodatkowania towarów, które nie zostały sprzedane przed zamknięciem działalności gospodarczej. Należy zauważyć, iż opodatkowaniem objęte są nie tylko towary wyprodukowane przez podatnika oraz towary mające charakter handlowy. Opodatkować należy bowiem wszelkie towary, z tytułu nabycia których przysługiwało podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego. Za towar uznaje się rzeczy oraz ich części, tym samym opodatkowaniu podlegać będzie również wyposażenie, środki trwałe, czy też nabyte z prawem do odliczenia nieruchomości.
Pierwszym obowiązkiem jaki ciąży na podatniku zamykającym działalność jest zgłoszenie faktu zaprzestania działalności naczelnikowi urzędu skarbowego. Zgłoszenie takie będzie stanowiło dla naczelnika podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru jako podatnika VAT. Przedsiębiorca obowiązany jest również do sporządzenia spisu z natury towarów na dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Musi także załączyć informację o dokonanym spisie z natury, o ustalonej na jego podstawie wartości i o kwocie podatku należnego, do deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.
W odniesieniu do towarów objętych spisem, obowiązek podatkowy powstaje w dniu zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu. Podstawę opodatkowania stanowi wartość towarów ustalona jako cena nabycia określona na dzień zaprzestania wykonywania działalności gospodarczej (art. 14 ust. 8 ustawy o VAT).
Rozliczenie podatku następuje na zasadach ogólnych (tj. m.in. poprzez złożenie deklaracji). Skutkiem rozliczenia podatku należnego jest, iż sprzedaż towarów objętych spisem z natury, jeżeli nastąpi w okresie 12 miesięcy od dnia zaprzestania działalności, podlega zwolnieniu od podatku od towarów i usług.
Należy nadmienić, iż wskazane wyżej obowiązki odnoszą się nie tylko do zaprzestania działalności przez osoby fizyczne, ale zastosowanie znajdą również w sytuacji gdy przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą nie wykonywał czynności podlegających opodatkowaniu co najmniej przez 10 miesięcy (co wynika z art. 14 ust. 3 ustawy o VAT). Przy czym powyższe nie dotyczy podatników, którzy zawiesili wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.
Piotr Kępisty
konsultant podatkowy
Treści dostarcza: ECDDP sp. z o.o.
