Sytuacja prawna byłego członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością
[29.12.2011] W zależności od tego czy członek zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zostanie odwołany czy też jego mandat wygaśnie z innych przyczyn, różny jest zakres przysługujących mu praw i ciążących na nim obowiązków.
Odwołanie członka zarządu:
Zgodnie z art. 201 § 4 k.s.h. prawo do odwołania członka zarządu spółki z o.o. należy zasadniczo do kompetencji wspólników, chyba że umowa spółki reguluje to w sposób odmienny. Uchwała o odwołaniu członka zarządu podejmowana jest zazwyczaj na zgromadzeniu wspólników, które musi być zwołane w sposób przewidziany w przepisach.
Byłego członka zarządu obciąża zakaz wykorzystywania poufnych informacji spółki, które powziął on w czasie pełnienia funkcji w zarządzie. W myśl art. 11 ustawy z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji – przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy, stanowi czyn nieuczciwej konkurencji.
Odwołanemu członkowi zarządu przysługuje prawo, a zarazem obciąża go obowiązek do złożenia wyjaśnień w toku przygotowywania sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności spółki, obejmujących okres pełnienia przez niego funkcji członka zarządu, a także do udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym te sprawozdania (art. 203 § 3 k.s.h.).
Sprawozdanie z działalności spółki sporządza obecny, a nie były zarząd. W praktyce może mieć miejsce sytuacja, gdy członkowie zarządu spółki zostali odwołani zanim sporządzili sprawozdania z działalności spółki za ostatni rok pełnionej przez nich funkcji, a w ich miejsce zostali powołani nowi członkowie zarządu. W takim przypadku nowy zarząd ma obowiązek sporządzić sprawozdania za ubiegły rok obrotowy – mimo że w rzeczywistości może nie mieć pełnej wiedzy na ten temat. W interesie spółki i nowego zarządu leży zatem zwrócenie się do byłych członków tego organu z żądaniem podania informacji na temat działalności spółki za ich kadencji. Uczestnictwo w zgromadzeniu wspólników służyć ma natomiast umożliwieniu wspólnikom zadawania pytań byłym członkom zarządu.
Złożenie takich wyjaśnień, jak również uczestnictwo w zgromadzeniu wspólników jest także w interesie byłych członków zarządu, gdyż od tego może zależeć udzielenie im absolutorium.
Powyższe prawa i obowiązki nie mają charakteru bezwzględnego i w przepisach przewidziano możliwość odstąpienia od tej zasady. Akt odwołania może stanowić inaczej i zwalniać członka zarządu z tych praw i obowiązków.
Wygaśnięcie mandatu członka zarządu z innych przyczyn:
Odmienna regulacja prawna przewidziana jest w sytuacji wygaśnięcia mandatu członka zarządu z innych przyczyn niż odwołanie wspólnika, należy bowiem uznać, iż przepis art. 203 § 3 k.s.h. jest lex specialis względem art. 231 § 3 k.s.h.
W myśl art. 231 § 3 k.s.h. członek zarządu spółki, którego mandat wygasł przed dniem zgromadzenia wspólników, ma prawo uczestniczyć w zgromadzeniu, przeglądać sprawozdanie zarządu i sprawozdanie finansowe (wraz z odpisem sprawozdania rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej i biegłego rewidenta) oraz przedkładać do nich opinie na piśmie. Żądanie dotyczące skorzystania z tych uprawnień powinno być złożone zarządowi na piśmie najpóźniej na tydzień przed zgromadzeniem wspólników.
Uprawnienia te mają charakter bezwględny i spółka nie może byłemu członkowi zarządu odmówić prawa skorzystania z nich, jeśli najpóźniej na tydzień przed zgromadzeniem wspólników złożył on zarządowi pisemne żądanie dotyczące skorzystania z tych uprawnień. Jak więc widać istnieją zasadnicze różnice w zakresie uprawnień wynikających z art. 203 § 3 i art. 231 § 3 k.s.h.
Różnice te polegają na tym, że przepis art. 203 § 3 k.s.h. zawęża te prawa do okresu, w którym były członek zarządu pełnił swą funkcję w zarządzie spółki, a przepis art. 231 § 3 k.s.h. takiego zawężenia nie zawiera. Ponadto art. 231 § 2 k.s.h. zastrzega uprawnienie do wglądu w sprawozdania i związane z nimi dokumenty spółki, a art. 203 § 3 k.s.h. jedynie prawo do składania wyjaśnień w toku przygotowywania tych dokumentów.
Z odmiennej regulacji art. 203 § 3 i art. 231 § 3 k.s.h. wynika ponadto, że prawa i obowiązki członka zarządu, którego mandat wygasł wskutek rezygnacji, są inne niż prawa i obowiązki odwołanego członka zarządu. Z przepisu art. 203 § 3 k.s.h. dla odwołanego członka zarządu wynikają bowiem zarówno prawa, jak i obowiązki, podczas gdy członek zarządu, który złożył rezygnację, zgodnie z art. 231 § 3 k.s.h. ma jedynie uprawnienie do uczestniczenia w zwyczajnym zgromadzeniu, przeglądania sprawozdań oraz składania do nich własnych pisemnych opinii.
Byłego członka zarządu, który złożył rezygnację, nie obciążają natomiast obowiązki w zakresie składania wyjaśnień na etapie opracowywania sprawozdań ani obowiązek udziału w zgromadzeniu wspólników zatwierdzającym te sprawozdania.
W myśl art. 231 § 2 pkt 3 i § 3 k.s.h. wszystkie osoby, które pełniły funkcje członków zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej w ostatnim roku obrotowym, powinny podlegać uchwale zwyczajnego zgromadzenia wspólników w sprawie absolutorium z wykonania przez nie obowiązków.
Absolutorium udziela się zatem nie tylko członkom zarządu, których mandaty wygasają z dniem odbycia zgromadzenia podejmującego uchwały dotyczące zatwierdzenia sprawozdań za poprzedni rok obrotowy, ale także członkom zarządu, którzy pełnili swoją funkcję przez jakikolwiek okres w zakończonym roku obrotowym.
Absolutorium oznacza w praktyce, że spółka akceptuje wykonanie obowiązków przez członków zarządu i w związku z tym nie będzie dochodzić wobec nich w przyszłości roszczeń związanych z pełnioną funkcją. Trzeba jednak zaznaczyć, iż udzielenie absolutorium nie wyklucza pociągnięcia do odpowiedzialności członków zarządu, jednakże zdecydowanie pogarsza ewentualną sytuację procesową.
autor: Mateusz Nowak, prawnik
Treści dostarcza: TALARCZYK i ROESSLER spółka partnerska radców prawnych
