Uregulowanie zobowiązań wekslem własnym a korekta kosztów uzyskania przychodów
[28.11.2014] Zapłatę wekslem uznaje się za uregulowanie zobowiązania, co nie powoduje konieczności korygowania kosztów uzyskania przychodu.
Od 1 stycznia 2013 roku wprowadzono do ustaw podatkowych obowiązek korekty kosztów uzyskania przychodów w przypadku nieuregulowania zobowiązań w terminie 30 dni od daty płatności. Regulacje w tym zakresie zostały przedstawione w art. 15b ustawy o CIT oraz w art. 24b ustawy o PIT. Zgodnie z nimi podatnik w przypadku nieuregulowania zobowiązania w terminie 30 dni od daty terminu płatności zobowiązany jest do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwoty wynikające z dokumentów, na podstawie których zostały wcześniej do nich zaliczone. W przypadku, gdy termin płatności jest dłuższy niż 60 dni, zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów dokonuje się w terminie 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty w koszty, o ile nie została w tym terminie uregulowana. Wprowadzenie powyższych regulacji miało – w zamyśle legislatora – prowadzić do redukcji zatorów płatniczych poprzez ograniczenie skali zjawiska nieterminowego regulowania przez dłużników należności.
Uregulowanie zobowiązań
W art. 15b ustawy o CIT oraz w art. 24d ustawy o PIT ustawodawca posługuje się pojęciem "uregulowania zobowiązań". Żadna z powyższych ustaw nie definiuje wspomnianego pojęcia. Wydaje się zatem, że przy ustalaniu jego zakresu można odwoływać się do dotychczasowej praktyki gospodarczej, posiłkując się znaczeniem językowym, zgodnie z którym "uregulować" oznacza tyle, co uiścić daną należność, przy czym pojęcie to nie jest w żaden sposób ograniczone do pieniężnej formy zapłaty.
Płatnicza funkcja weksla
W odpowiedzi na wprowadzone ww. przepisy, w obrocie gospodarczym można zaobserwować pewien "renesans" weksla.
Jedną z funkcji weksla wymienianą w literaturze omawiającej zagadnienia z zakresu finansów przedsiębiorstw, jest funkcja płatnicza. Na taką też funkcję wskazują autorzy komentarza do ustawy prawo wekslowe (L. Bagińska, M. Czarnecki, Prawo wekslowe i czekowe. Komentarz, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003). Funkcja płatnicza weksla polega na realizacji zobowiązań płatniczych poprzez jego wręczenie w związku z zawartymi operacjami gospodarczymi. Jeśli zatem strony umowy tak postanowią, weksel może również spełniać rolę pieniądza, ponieważ jego wręczenie prowadzi do realizacji określonego zobowiązania. Warto przy tym zaznaczyć, że w miejsce zobowiązania o charakterze handlowym pojawia się zobowiązanie o charakterze finansowym, związane z zaspokojeniem roszczeń wynikających z papieru wartościowego.
W przypadku podmiotów prowadzących księgi rachunkowe i sporządzających sprawozdania finansowe według ustawy o rachunkowości, zmiana ta jest odzwierciedlona w bilansie. Zobowiązania z tytułu np. dostaw i usług "znikają", a pojawiają się zobowiązania wekslowe prezentowane w sprawozdaniu finansowym oddzielnie.
Koszty uzyskania przychodów
Wskazany na wstępie art. 15b ustawy o CIT (i odpowiednio art. 24d ustawy o PIT) nie będzie miał zastosowania w przypadku płatności wekslem. Powołany przepis nakłada bowiem na podatnika obowiązek dokonania korekty kosztów uzyskania przychodów wyłącznie w sytuacji nieuregulowania zobowiązań przez dłużnika w określonych terminach. W przypadku płatności wekslem taka sytuacja nie wystąpi, ponieważ – jak wskazano powyżej – w jej wyniku dojdzie do wygaśnięcia zobowiązań z tytułu np. dostaw i usług. W konsekwencji, nastąpi zmiana charakteru i tytułu zobowiązania.
Przykład:
Spółka Alfa sp. z o.o. nabyła od spółki Beta S.A. usługi informatyczne, które wykonane zostały 31 sierpnia. W tym samym dniu wystawiona została faktura na kwotę 10.000 zł (netto) w której określony został 60-cio dniowy termin płatności. Spółka Alfa zaliczyła tę kwotę do kosztów uzyskania przychodów w sierpniu. Tytułem uregulowania zobowiązań Alfa wystawiła 29 listopada weksel własny opiewający na kwotę wynikającą z otrzymanej faktury z określonym terminem płatności 60 dni od daty wystawienia. W opisanej sytuacji nie wystąpi konieczność pomniejszenia kosztów uzyskania przychodów w związku z art. 15b ustawy o CIT, bowiem powyższe zobowiązanie zostało uregulowane.
Powyższe, korzystne dla podatników stanowisko, znajduje potwierdzenie w interpretacjach indywidualnych organów podatkowych (m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 sierpnia 2014 r., IPPB5/423-549/14-2/MW; interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 18 marca 2014 r., ILPB3/423-606/13-5/KS; interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 27 grudnia 2013 r., IBPBI/2/423-1278/13/AK; interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 13 listopada 2013 r., IPPB5/423-769/13-2/MW; interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 12 grudnia 2013 r., ITPB3/423-470/13/AW).
Korzyści dla obydwu stron
Korzystanie z instytucji weksla niesie nie tylko korzyści podatkowe dla strony odpowiedzialnej za uregulowanie zobowiązania, ale także dla wierzyciela. Wynikają one nie tyle z przepisów podatkowych, co z przepisów Kodeksu postepowania cywilnego i odnoszą się do łatwiejszej, sądowej procedury dochodzenia należności w przypadku ich nieuregulowania przez dłużnika. Możliwe jest bowiem skorzystanie z postępowania nakazowego. Procedura ta jest szybka i tania dla wierzyciela. Co ważne, a co wynika już z samego prawa wekslowego, istnieje tzw. abstrakcyjność zobowiązania wekslowego. W praktyce oznacza to, że nie ma znaczenia, czy spełnione zostało pierwotne świadczenie, które było podstawą zaistnienia zobowiązania (np. czy zostały wykonane usługi, bądź dostarczone towary) i w tym zakresie nie prowadzi się postępowania dowodowego.
Michał Barański, Anna Główka, Rödl & Partner, biuro w Warszawie
Treści dostarcza: Rödl & Partner
