Co może być uznane za utwór w świetle ustawy o prawie autorskim?
[29.12.2011] Zgodnie z art. 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, przedmiotem prawa autorskiego jest utwór, którym jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia.
Zgodnie z powszechnie przyjętym stanowiskiem w doktrynie i judykaturze, wytwór niematerialny, aby uzyskać kwalifikację "utworu" w rozumieniu wskazanej wyżej normy, powinien wykazywać łącznie następujące cechy:
a) stanowić rezultat pracy człowieka (twórcy),
b) stanowić przejaw działalności twórczej,
c) mieć indywidualny charakter.
Utwór powinien stanowić rezultat działalności o charakterze kreacyjnym, winien cechować się przesłanką "oryginalności", przesłanka ta zrealizowana jest wówczas, gdy istnieje subiektywnie nowy wytwór intelektu. Ponadto konieczne jest, by wytwór taki charakteryzował się "indywidualnością". Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego utwór nie charakteryzuje się indywidualnością gdy jest wynikiem pracy rutynowej, "szablonowej".
Jeżeli wytwór działalności człowieka zawiera tylko informacje odtwórcze, jest następstwem mechanicznego działania, rezultatem pracy szablonowej, wtedy należy uznać, iż nie posiada on cechy oryginalności i indywidualności. Powoduje to, iż nie może być uznany za utwór w rozumieniu prawa autorskiego.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 2006 r, III CSK 40/05 nie może być uznany za utwór i objęty ochroną prawa autorskiego taki przejaw ludzkiej aktywności umysłowej, któremu brak cech dostatecznie indywidualizujących, to jest odróżniających go od innych wytworów podobnego rodzaju i przeznaczenia. W orzeczeniu tym Sąd Najwyższy zauważył, że o charakterze indywidualności może przesądzać z jednej strony stosunek łączący twórcę z jego dziełem – "piętno osobiste, znamiona osobowości", a z drugiej zaś strony rezultat wysiłku intelektualnego nie może być "rutynowy, standardowy i typowy". Przykładowo rozważając czy karta ewidencyjna eksponatu muzeum, stanowi utwór trzeba mieć na uwadze zawartą w niej treść która opisuje eksponat.
Jeżeli treść karty wypełniona jest tylko przez określenie przedmiotu pod kątem technicznym, autor nie nadaje jej cechy indywidualności i oryginalności. Wtedy taka karta nie będzie uznana za utwór.
Jeżeli zaś w rubryce opisującej eksponat autor wyjdzie poza ramy technicznego opisu eksponatu, przedstawiając także kontekst historyczny, a także swą interpretacje eksponatu, pozwoli to uznać taką kartę ewidencyjną eksponatu za utwór o indywidualnym charakterze.
Uznanie wytworu ludzkiej działalności za utwór ma istotne znaczenia na gruncie podatkowym. Zasady opodatkowania należności z praw autorskich są bowiem dla twórcy korzystne. Ustawa o podatku od dochodów osobistych PIT wskazuje, że koszty uzyskania przychodu z tytułu korzystania przez twórców z praw autorskich lub pokrewnych bądź rozporządzania tymi prawami wynoszą 50% uzyskanego przychodu.
autor: Mateusz Nowak, prawnik
Treści dostarcza: TALARCZYK i ROESSLER spółka partnerska radców prawnych
