VAT: jaki kurs waluty zastosować
[30.05.2014] Od 1 stycznia podatnicy mogą wystawiać faktury przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi. Tym samym, nowe regulacje wpływają na zasady przeliczania na złote określonych w euro kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania.
Z początkiem roku weszły w życie obszerne zmiany do ustawy o VAT. Mają one istotny wpływ na rozliczenia podatkowe przedsiębiorców i w wielu przypadkach mogą oznaczać konieczność zmodyfikowania stosowanych dotychczas procedur. Nowelizacja objęła m.in. przepisy dotyczące wystawiania faktur. W związku z tą zmianą podatnicy mają możliwość wystawiania faktur przed powstaniem obowiązku podatkowego. Nowe regulacje nie pozostają jednak bez wpływu na zasady przeliczeń na złote kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania określonych w walucie obcej.
Zasada ogólna…
Zarówno podstawa opodatkowania, jak i podatek należny powinny być określone w polskich złotych. Zagadnienie kursu waluty, jaki należy stosować do przeliczenia kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania na potrzeby VAT, ustawodawca uregulował w art. 31a ustawy o VAT. Norma ogólna (ust. 1 tego artykułu) wskazuje, że w przypadku, gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, podatnik powinien przeliczyć je na złote według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.
Ponadto, podatnik ma możliwość zastosowania alternatywnego sposobu przeliczania podstawy opodatkowania wyrażonej w walucie obcej na złote. Przeliczenie takie polega na wykorzystaniu kursu wymiany waluty publikowanego przez Europejski Bank Centralny. W razie wybrania tego wariantu, podobnie jak w przypadku stosowania kursu Narodowego Banku Polskiego, podatnik zobowiązany jest do zastosowania kursu wymiany ogłoszonego na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.
…i wyjątek
Jak już zostało wspomniane, art. 31a ust. 1 ustawy o VAT należy postrzegać jako przepis o charakterze ogólnym. Od wyrażonej w nim reguły ustawodawca przewidział jednak wyjątek. I tak, w myśl ust. 2 tego artykułu, gdy podatnik wystawi fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego, kursem właściwym, jakim powinien się posłużyć przy przeliczeniu wartości wynikających z faktury, będzie kurs średni danej waluty ogłoszony przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury. W tej sytuacji, podatnik również ma prawo do alternatywnego zastosowania kursu wymiany waluty, ogłaszanego przez Europejski Bank Centralny (art. 31a ust. 2 in fine ustawy o VAT).
Nie wcześniej niż 30 dni wstecz
Od 1 stycznia 2014 r. zmieniły się przepisy ustawy o VAT, m.in. w zakresie wystawiania faktur. W obecnym stanie prawnym, fakturę wystawia się, co do zasady, nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę (art. 106i ust. 1 ustawy o VAT). Ponadto, w myśl art. 106i ust. 7 ustawy o VAT podatnik ma również możliwość wystawiania faktur przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi. Faktura taka, co do zasady, nie może być jednak wystawiona wcześniej niż na 30 dni przed tymi zdarzeniami.
Pomimo tego, że treść art. 31a ustawy o VAT nie została zmieniona, podatnicy znacznie częściej będą zobowiązani posługiwać się normą szczególną wyrażoną w tym przepisie, tj. stosować kurs przeliczeniowy z dnia roboczego poprzedzającego dzień wystawienia faktury.
Przykład
23 stycznia 2014 r. Jan Kowalski dokonał dostawy sprzętu komputerowego na rzecz podatnika z Niemiec. Fakturę w walucie obcej, dokumentującą tę dostawę pan Jan wystawił 7 lutego 2014 r.
W celu przeliczenia na polskie złote kwot wynikających z faktury, pan Jan powinien zastosować kurs waluty ogłoszony przez Narodowy Bank Polski bądź Europejski Bank Centralny na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego, tj. kurs z 22 stycznia 2014 r. (zasada ogólna).
Przykład
Dwóch przedsiębiorców zawarło w lutym 2014 r. umowę na wykonanie usług związanych z rolnictwem. Zgodnie z warunkami umownymi, usługi te zostaną wykonane 10 marca 2014 r. Faktura w walucie obcej dokumentująca te usługi została wystawiona przez usługodawcę 11 lutego 2014 r.
W tym przypadku usługodawca, na potrzeby przeliczenia na złote kwot wynikających z faktury wystawionej w walucie obcej, powinien zastosować normę szczególną z art. 31a ust. 2 ustawy o VAT. W konsekwencji właściwym kursem, jaki powinien zastosować, będzie kurs walutyogłoszony przez Narodowy Bank Polski bądź Europejski Bank Centralny na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury, tj. kurs z 10 lutego (zasada szczególna).
Dostawa energii, najem i dzierżawa
Dodatkowo należy zwrócić uwagę, że nowe przepisy ustawy o VAT dotyczące obowiązku podatkowego wiążą niekiedy moment jego powstania z dniem wystawienia faktury. Sytuacja taka ma miejsce, np. w przypadku dostaw energii elektrycznej, świadczenia usług telekomunikacyjnych, najmu, dzierżawy, a także usług budowlanych czy budowlano-montażowych (art. 19a ust. 5 pkt 3 i 4 ustawy o VAT). W konsekwencji takiego uregulowania momentu powstania obowiązku podatkowego, w stosunku do niektórych czynności, właściwym kursem waluty, jaki powinien zastosować podatnik, będzie – w myśl reguły ogólnej – kurs waluty ogłoszony przez Narodowy Bank Polski bądź Europejski Bank Centralny z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego (który to równocześnie będzie dniem wystawienia faktury).
Przykład
31 stycznia 2014 r. polski podatnik VAT wykonał na rzecz niemieckiego podatnika VAT usługę budowlaną, dla której miejsce opodatkowania znajduje się w Polsce. Faktura w walucie obcej z tytułu tej usługi została wystawiona przez polskiego podatnika 13 lutego 2014 r.
Zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 3 lit. a ustawy o VAT obowiązek podatkowy z tytułu wykonanych usług powstanie 13 lutego 2014 r. W rezultacie, do przeliczenia waluty trzeba będzie stosować – zgodnie z art. 31a ustawy o VAT – kurs waluty ogłoszony przez Narodowy Bank Polski bądź Europejski Bank Centralny na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (który pokrywa się w tym przypadku z dniem wystawienia faktury), tj. 12 lutego 2014 r. (zasada ogólna).
Zgodnie z przepisami celnymi
Artykuł 31a ustawy o VAT przewiduje jeszcze dwie szczególne zasady przeliczania na złote kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania, w przypadku, gdy są one określone w walucie obcej. Pierwsza z tych zasad odnosi się do importu towarów. W myśl ust. 3 art. 31a ustawy o VAT przeliczenia na złote dokonuje się zgodnie z przepisami celnymi.
Kolejny wyjątek to usługi wstępu na imprezy masowe w rozumieniu ustawy z 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 611 ze zm). W przypadku świadczenia takich usług, w myśl art. 31a ust. 4 ustawy o VAT, kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania wyrażone w walucie obcej mogą być przeliczane na złote zgodnie z przepisami celnymi, stosowanymi na potrzeby obliczania wartości celnej importowanych towarów. W tym miejscu należy jednak zwrócić uwagę, że przepis ten wprowadza jedynie możliwość zastosowania przepisów celnych w celu przeliczenia kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania. Podatnik może więc również i w tym przypadku zastosować regułę ogólną określoną w art. 31a ust. 1 ustawy o VAT.
Krystian Szymaniak
Autor jest ekspertem podatkowym w KPMG w Polsce
Zdaniem eksperta
Renata Pięta-Mintus
dyrektor w dziale doradztwa podatkowego w KPMG w Polsce
Trzeba pamiętać o limicie czasowym
Przepisy dotyczące przeliczania kwot wyrażonych w walucie obcej na złote nie zostały od 1 stycznia zmienione. Jednak zmiany w zakresie zasad wystawiania faktur oraz ustalania momentu powstania obowiązku podatkowego w VAT mogą mieć wpływ na dotychczasowy sposób przeliczania kwot w walucie obcej na złote. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku transakcji udokumentowanych fakturą wystawioną przed powstaniem obowiązku podatkowego. Do końca 2013 r. istniała możliwość wystawienia faktury przed powstaniem obowiązku podatkowego tylko w ściśle określonych przypadkach. W odniesieniu do nich zastosowanie znajdowała reguła szczególna przeliczania kwot wyrażonych w walutach obcych, tj. według kursu średniego NBP ogłoszonego na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury.
Od 1 stycznia br., ze względu na prawo wystawienia faktur zasadniczo do 30 dni przed dostawą towarów lub wykonaniem usługi, reguła ta może mieć powszechniejsze zastosowanie. W takim jednak przypadku trzeba pamiętać o limicie czasowym nałożonym ustawą o VAT na wystawienie faktury przed powstaniem obowiązku podatkowego. Jeśli bowiem faktura z jakichś powodów zostanie wystawiona zbyt wcześnie, np. na 35 dni przed datą dostawy lub wykonania usługi, to mogą pojawić się praktyczne wątpliwości co do tego, jaki kurs powinien być zastosowany w odniesieniu do tej dostawy (usługi) oraz ewentualnie czy i kiedy dokonać korekty.
Po nowelizacji nadal aktualne pozostaną praktyczne wątpliwości związane z przeliczaniem kwot wyrażonych w walutach obcych, zarówno ze względu na trudności z ustaleniem momentu powstania obowiązku podatkowego, jak i terminowego dostarczania faktur od kontrahentów zagranicznych w przypadku importu usług czy wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów.
Treści dostarcza: KPMG
