„Usprawnienie funkcjonowania sądownictwa w sprawach restrukturyzacyjnych i upadłościowych, stanowiąc odpowiedź na istotne problemy sądów restrukturyzacyjnych i upadłościowych wynikające ze znacznego zwiększenia liczby spraw, zwłaszcza w zakresie upadłości konsumenckiej” – to jeden z głównych celów utworzenia Krajowego Rejestru Zadłużonych, zgodnie z uzasadnieniem rządowego projektu ustawy o jego powołaniu.
Znaczny wzrost upadłości konsumenckiej
2017 rok zamknął się liczbą 23 995 ogłoszeń związanych z toczącymi się postępowaniami upadłościowymi lub restrukturyzacyjnymi. Aż w 5 535 przypadkach przedmiotem publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym była upadłość konsumencka. Upadłość firm ogłoszono 591 razy, a informację o rozpoczęciu postępowania restrukturyzacyjnego 348 razy. W zestawieniu tylko za 6 miesięcy 2018 roku liczby te wynoszą odpowiednio: 14 405, 3 259, 314 i 234. Dane te robią wrażenie, zważywszy na fakt, iż jeszcze w 2014 r. zostały ogłoszone zaledwie 32 upadłości konsumenckie. Przytoczone powyżej dane potwierdzają argumentację pomysłodawców o konieczności utworzenia Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ).
Postępowanie restrukturyzacyjne a upadłość konsumencka
Ciekawym wskaźnikiem, pozostającym w bliskiej relacji z upadłością konsumencką, jest liczba ogłoszeń o rozpoczęciu postępowania restrukturyzacyjnego. Do 30 czerwca 2018 r. wyniosła ona 234, z czego 87 przypadków dotyczyło indywidualnej działalności gospodarczej. W całym 2017 r. takich przypadków odnotowano 114, a w roku 2016, który był pierwszym rokiem obowiązywania przepisów ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz.U. 2015, poz. 978) – 67. Oznacza to, że rośnie również liczba samozatrudnionych w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej, którzy próbują uniknąć ogłoszenia upadłości dzięki zawarciu układu restrukturyzacyjnego z wierzycielami lub poprzez przeprowadzenie działań sanacyjnych.
Zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w Toruniu z 29 maja 2017 r.: „W świetle przepisów ustawy dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe nie ma przeszkód do merytorycznego rozpoznania przez sąd wniosku byłego przedsiębiorcy o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, również wówczas, gdy gros zobowiązań dotyczy prowadzonej przez niego poprzednio działalności gospodarczej” (VI Gz 111/17).
Krajowy Rejestr Zadłużonych w miejsce Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości
Odpowiedzią na rosnącą liczbę wszczynanych postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych ma być utworzenie specjalnego rejestru, mającego ułatwić ich przeprowadzanie. W art. 5 ust. 1 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne zawarto obowiązek utworzenia Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości (CRRU). Prowadzony przez Ministra Sprawiedliwości w systemie teleinformatycznym rejestr miał stać się miejscem publikacji informacji na temat podmiotów tych postępowań. Ustawą zmieniającą z 26 stycznia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 398), katalog gromadzonych w nim danych został poszerzony o informacje o podmiotach, wobec których umorzono egzekucję sądową lub administracyjną z uwagi na wyższość kosztów egzekucyjnych nad uzyskanymi z egzekucji środkami. Ostatecznie CRRU nie powstanie, bo jego miejsce zajmie, obejmujący szerszy zakres gromadzonych informacji, Krajowy Rejestr Zadłużonych: „Zakres Rejestru zdecydowanie wykracza bowiem poza regulacje Prawa restrukturyzacyjnego i Prawa upadłościowego i wymaga uregulowania w odrębnej ustawie. Uzasadnia to uchylenie art. 5 p.r. (…) oraz przyjęcie odrębnej ustawy (…) zostanie zbudowany jeden system teleinformatyczny, który będzie obsługiwał postępowania upadłościowe i restrukturyzacyjne oraz Krajowy Rejestr Zadłużonych” (uzasadnienie Rządowego projektu ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych, druk 2637).
Zakres informacji
Oprócz informacji, które miały być gromadzone w CRRU, w nowym rejestrze ujawniane będą m.in. orzeczenia pozbawiania osoby fizycznej prawa do prowadzenia działalności gospodarczej, także w postaci spółki cywilnej, o zakazie pełnienia funkcji członka rady nadzorczej czy komisji rewizyjnej. W KRZ znajdą się również informacje o podmiotach, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne z powodu wyższych kosztów egzekucyjnych od kwot egzekwowanych, a także dane osób, wobec których toczy się egzekucja w zakresie świadczeń alimentacyjnych.
Wgląd dla każdego
Zgodnie z projektowanym art. 4 ustawy o KRZ: „Rejestr jest jawny. Każdy ma prawo zapoznać się z danymi ujawnionymi w Rejestrze oraz danymi objętymi treścią obwieszczeń za pośrednictwem sieci Internet” (projekt ustawy o KRZ, , druk 2637). Ma to przede wszystkim zapewnić wierzycielom stały dostęp do akt postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych, a przez to zwiększyć bezpieczeństwo obrotu gospodarczego.
Według informacji Prezesa Rady Ministrów powołanie teleinformatycznego systemu Krajowego Rejestru Zadłużonych przyniesie oszczędności zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla budżetu państwa. Wyeliminowana zostanie bowiem konieczność publikowania ogłoszeń o postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych w Monitorze Sądowym i Gospodarczym, a obniżeniu ulegną koszty korespondencji pomiędzy organami a podmiotami tych postępowań. Ustawa z kilkoma wyjątkami ma wejść w życie z dniem 1 lutego 2019.
Autor:
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku,
doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz
zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
