Żądanie zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników jako forma ochrony wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o.

Żądanie zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników jako forma ochrony wspólnika mniejszościowego w spółce z o.o.

[21.11.2012] Wspólnik mniejszościowy w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością często narażony jest na marginalizację swojej pozycji w spółce na skutek działań zarządu lub pozostałych wspólników posiadających większość w kapitale zakładowym spółki.

Wspólnik mniejszościowy nie jest jednak pozbawiony możliwości obrony przed nieuczciwymi działaniami ze strony pozostałych wspólników. Jeżeli uchwała podjęta przez Zgromadzenie Wspólników ma na celu pokrzywdzenie wspólnika, może on bronić się m.in. w drodze wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały w trybie art. 249 kodeksu spółek handlowych. Wspólnik może jednak dochodzić swoich praw bez wchodzenia na drogę postępowania sądowego. Może to uczynić występując do zarządu spółki z żądaniem zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników.

Uprawnienie opisane w art. 236 kodeksu spółek handlowych przysługuje wspólnikowi reprezentującemu co najmniej jedną dziesiątą kapitału zakładowego spółki. Przepis ten ma charakter semiiperatywny, gdyż umowa spółki może przyznać uprawnienie do zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników wspólnikowi posiadającemu mniej niż 10% kapitału zakładowego. Żądanie zwołania Zgromadzenia powinno zostać złożone na piśmie zarządowi spółki najpóźniej na miesiąc przed proponowanym terminem Zgromadzenia. Oprócz wskazania terminu Zgromadzenia, wspólnik występujący z żądaniem powinien pamiętać o wskazaniu miejsca odbycia Zgromadzenia oraz proponowanego porządku obrad (pomimo tego, że wymaganie to nie jest wprost wskazane w przepisie).

Skuteczność uprawnienia wspólnika mniejszościowego do zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników jest zagwarantowana możliwością wystąpienia do sądu rejestrowego. Zgodnie z art. 237 kodeksu spółek handlowych, w przypadku gdy zarząd spółki nie zwoła Zgromadzenia w terminie 2 tygodni od dnia przedstawienia żądania, wspólnik, który złożył żądanie zwołania Zgromadzenia, nabywa uprawnienie do wystąpienia do sądu rejestrowego z wnioskiem o udzielenie mu upoważnienia do samodzielnego zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników. Sąd nie jest jednak związany wnioskiem wspólnika i może odmówić udzielenia mu upoważnienia do zwołania Zgromadzenia, w szczególności gdy wnioski te były składane już wcześniej i mają na celu jedynie dezorganizację pracy zarządu spółki.

We wniosku o udzielenie upoważnienia wspólnik może również wnosić o ustanowienie określonej osoby przewodniczącym Zgromadzenia. Sąd również w tym przypadku nie jest związany wskazaniem wspólnika. W praktyce pojawił się problem czy przewodniczącym zgromadzenia może być jedynie osoba z grona wspólników czy też również osoba spoza tego grona. Wydaje się, że należy dopuścić możliwość powołania na przewodniczącego Zgromadzenia osoby spoza grona wspólników, co jest tym bardziej uzasadnione w takich przypadkach jak np. konflikt wspólników. Powołanie na przewodniczącego osoby spoza grona wspólników stanowi w takich przypadkach lepszą gwarancję bezstronnego prowadzenia obrad.

Sąd rejestrowy rozpatrując wniosek powinien w pierwszej kolejności wezwać zarząd spółki do złożenia oświadczenia w wyznaczonym terminie. Jeżeli zarząd nie złoży w tym terminie wyjaśnień lub odmówi ich złożenia, sąd rejestrowy po rozpatrzeniu wszystkich okoliczności może udzielić wspólnikowi stosownego upoważnienia. Wspólnik nabywa w tym momencie legitymację do zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników. Co do zasady wspólnik może skorzystać z udzielonego mu upoważnienia w dowolnym momencie, np. kilka miesięcy po wydaniu postanowienia.

Sąd rejestrowy udzielając upoważnienia, może jednak wyznaczyć wspólnikowi określony termin do zwołania Zgromadzenia, którym wspólnik będzie związany. W przypadku otrzymania sądowego upoważnienia wspólnik powinien pamiętać o obowiązkach związanych z formalnym trybem zwołania Zgromadzenia, a więc o wysłaniu zawiadomień pozostałym wspólnikom na co najmniej 2 tygodnie przed terminem Zgromadzenia wraz ze wskazaniem dnia, godziny, miejsca oraz porządku obrad Zgromadzenia. W zawiadomieniach wspólnik powinien powołać się również na postanowienie sądu rejestrowego o udzieleniu mu upoważnienia do zwołania Zgromadzenia.

W doktrynie prawa spółek handlowych pojawiło się pytanie o to czy postanowienie o udzieleniu wspólnikowi upoważnienia do zwołania Zgromadzenia staje się skuteczne z momentem jego wydania czy też dopiero z chwilą jego uprawomocnienia się. Postępowanie o udzielenie upoważnienia do zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników w trybie art. 237 kodeksu spółek handlowych niewątpliwie jest postępowaniem rejestrowym. Odpowiedzi na powyższe pytanie należy więc szukać w art. 6945 § 2 kodeksu postępowania cywilnego, który stanowi, że postanowienia co do istoty sprawy wydawane w postępowaniu rejestrowym są skuteczne i wykonalne z chwilą ich wydania. Wspólnik nie musi więc czekać ze zwołaniem Zgromadzenia do momentu uprawomocnienia się postanowienia.

Mechanizm ochrony wspólnika mniejszościowego opisany w art. 236 i art. 237 kodeksu spółek handlowych może okazać się przydatny np. w sytuacji gdy wspólnik zamierza sprzedać należące do niego udziały spółki, a umowa spółki wymaga zgody Zgromadzenia Wspólników na sprzedaż udziałów. W przypadku gdy po stronie zarządu spółki brak jest woli zwołania Zgromadzenia i nie ma również możliwości zwołania Zgromadzenia w trybie art. 240 kodeksu spółek handlowych ze względu na brak woli wszystkich wspólników, może się okazać, że wspólnik jest "więźniem" spółki. Nie ma on bowiem w takim przypadku możliwości uzyskania zgody Zgromadzenia Wspólników na sprzedaż należących do niego udziałów. Nie należy więc lekceważyć uprawnienia wspólnika mniejszościowego do żądania zwołania Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników, gdyż w praktyce uprawnienie to może okazać się jedynym skutecznym mechanizmem ochrony jego praw.

Michał Klimowicz

Treści dostarcza: Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy

Oceń ten artykuł: