Spadkobierca nabył spadek, w którego skład wchodziła wierzytelność, i z tego tytułu uregulował należny podatek. Gdy po 8 latach z wierzytelności tej uzyskał wreszcie zaspokojenie, a organ podatkowy stwierdził, że będzie ono podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Z takim rozstrzygnięciem fiskusa nie zgodził się sąd, orzekając, że roszczenie i jego realizacja przez spadkobiercę jest jednym i tym samym przychodem, który podlegając opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, nie może być jeszcze obciążany PIT.
Wierzytelność wchodząca w skład spadku
Podatnik nabył w drodze dziedziczenia po zmarłej matce, przysługującą jej wierzytelność o zapłatę z tytułu zniesienia współwłasności nieruchomości w wysokości 155 000 zł. W 2007 r. sąd okręgowy podwyższył tę kwotę do 279 200 zł. W lutym 2008 r. matka podatnika zmarła, a nabycie przez niego spadku sąd rejonowy stwierdził postanowieniem w czerwcu 2008 r. Podatnik złożył zeznanie SD-Z1 w podatku od spadków i darowizn, obejmujące ww. wierzytelność. Skorzystał przy tym ze zwolnienia od tego podatku, co umożliwiał mu przepis art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
W marcu 2016 r. zmarła współwłaścicielka objętej wierzytelnością nieruchomości, nie regulując należnej podatnikowi kwoty. Zrobiła to dopiero jej córka, będąca jedyną po niej spadkobierczynią, jeszcze w tym samym roku.
Podatnik wystąpił do organu podatkowego z zapytaniem, czy uregulowanie przez dłużnika nabytej przez niego w drodze dziedziczenia wierzytelności, podlegać będzie opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, czy nie, z uwagi na art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT. Przepis ten stanowi bowiem, że opodatkowaniem tym nie mogą zostać objęte przychody podlegające przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn. A masa spadkowa, w której skład weszła przedmiotowa wierzytelność, została już opodatkowana podatkiem od spadku po śmierci spadkodawczyni.
Przychód z praw majątkowych, ale w rozumieniu fiskusa
W lutym 2017 r., działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów dyrektor izby skarbowej wydał interpretację indywidualną, w której stwierdził, że przepis art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT nie ma zastosowania do sytuacji podatnika, bo będące spłatą wierzytelności środki, jakie otrzymał w 2016 r. stanowią przychody podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym. Zdaniem organu w skład spadku wchodziło jedynie samo prawo majątkowe, a nie pieniądze. Prawa majątkowe są prawami podmiotowymi, służą tylko dochodzeniu względem dłużnika roszczenia określonego zachowania się. Samo nabycie tego prawa nie jest równoznaczne z nabyciem przedmiotu zobowiązania, którego dotyczy. Dlatego, jak wyjaśnił dyrektor izby skarbowej, podatnik uzyskując środki pieniężne w 2016 roku uzyskał przychód z praw majątkowych, ale w rozumieniu przepisów ustawy o PIT (art. 18 w zw. z art. 10 ust. 1 pkt 7).
Niedopuszczalne dwukrotne opodatkowanie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, wydanym 2 czerwca 2020 r. wyrokiem uchylił zaskarżone przez podatnika rozstrzygnięcie organu wskazując, że skoro prawo majątkowe wchodzi w skład spadku, to tym samym wchodzi w jego skład także równowartość tego prawa, i podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Zrealizowanie nabytego w drodze dziedziczenia prawa nie oznacza, że powstaje nowy przychód. To tylko techniczny etap istnienia tego prawa. A ponieważ zostało już opodatkowane podatkiem od spadków, nie może na mocy art. 2 ust. 1 pkt 3 zostać opodatkowane podatkiem dochodowym. Wierzytelność i jej realizacja stanowi jeden i ten sam przychód. Sąd zwrócił uwagę, że:
„…przyjęcie poglądu zaprezentowanego przez Organ prowadziłoby do dwukrotnego opodatkowania tego samego przychodu, tj. raz podatkiem od spadków, drugi raz podatkiem dochodowym. W opinii Sądu, takie opodatkowanie godzi w przepisy Konstytucji RP…” (sygn. akt I SA/Gd 54/20).
Ochrona majątku
Postępowanie przed organami podatkowymi to bardzo nierówna gra. Stawką w niej jest majątek, gromadzony nierzadko przez rodzinę całymi pokoleniami, jak w niniejszej sprawie. Siły są nierówne, ponieważ organy niczym nie ryzykują. Gra toczy się bowiem o majątek podatnika, z którego fiskus chce uszczknąć dla siebie jak najwięcej. Czasem nawet dwa razy. Warto w takiej sytuacji sięgnąć po pomoc obytego w sporach z organami podatkowymi pełnomocnika, by siły te wyrównać.
Redakcja Portalu Skarbiec.biz
