Prowadzona przez adwokata działalność ochrony praw osób pełnoletnich

Prowadzona przez adwokata działalność ochrony praw osób pełnoletnich

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł 15 kwietnia 2021 r., że działania adwokata broniącego praw pełnoletnich osób, nieposiadających zdolności do czynności prawnych, należy kwalifikować jako działalność gospodarczą. Działalność ta może być zwolniona z VAT, jeżeli świadczenie danych usług jest ściśle związane z opieką społeczną i bezpieczeństwem socjalnym oraz jeżeli prawnik ten korzysta, w odniesieniu do prowadzonej przez siebie w tym celu działalności, z uznania za podmiot działający na rzecz dobrobytu społecznego.

Prawo luksemburskie chroni osoby dorosłe nieposiadające zdolności do czynności prawnych poprzez środki kurateli i opieki, które umożliwiają doradzanie, nadzorowanie, a nawet reprezentowanie tych osób w sprawach cywilnych, poprzez przyznanie uprawnień do zarządzania i reprezentowania osobom trzecim. W praktyce kuratorzy, zarządcy kurateli, specjalni przedstawiciele i przedstawiciele ad hoc są zazwyczaj członkami rodziny, a także prawnikami.

EQ, adwokat dopuszczony do adwokatury w 1994 roku, od 2004 roku prowadzi działalność w zakresie reprezentacji w ramach systemów ochrony osób pełnoletnich, nieposiadających zdolności prawnej.  W 2018 r. luksemburski organ podatkowy zażądał od niego zapłaty podatku VAT z tytułu czynności reprezentacji takich osób, wykonywanych w latach 2014 i 2015. EQ uważa, że czynności te nie stanowią działalności gospodarczej podlegającej opodatkowaniu VAT, a w każdym razie pełnią funkcję społeczną i powinny być na tej podstawie zwolnione zgodnie z przepisami krajowymi transponującymi dyrektywę VAT. Ale luksemburski organ podatkowy jest zdania, że świadczenia wykonywane w ramach działalności zawodowej adwokata stanowią działalność gospodarczą i nie mogą być zwolnione z VAT: jego zdaniem EQ nie spełnia wymogu bycia podmiotem działającym na rzecz dobra społecznego, co pozwalałoby mu powoływać się na przedmiotowe zwolnienie.

Tribunal d’arrondissement (sąd okręgowy, Luksemburg), przed którym zawisł ten spór, zmierza do wyjaśnienia, czy działalność polegająca na ochronie osób pełnoletnich, nieposiadających zdolności do czynności prawnych, może korzystać ze zwolnienia z podatku VAT i zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości między innymi o wyjaśnienie, czy działalność ta wchodzi w zakres pojęcia działalności gospodarczej w rozumieniu dyrektywy VAT, czy działalność ta podlega zwolnieniu jako „świadczenie usług ściśle związanych z opieką społeczną i zabezpieczeniem społecznym”, oraz czy prawnik prowadzący taką działalność może być uznany za „organ uznany przez dane Państwo Członkowskie za zajmujący się opieką społeczną”.

W wydanym 15 kwietnia wyroku Trybunał orzekł, że świadczenie usług na rzecz osób pełnoletnich, nieposiadających zdolności do czynności prawnych, mających na celu ich ochronę w sprawach cywilnych, stanowi działalność gospodarczą. Zgodnie z prawem Unii jedynie działalność o charakterze gospodarczym podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, a w szczególności odpłatne świadczenie usług na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze. O ile do sądu krajowego należy ustalenie, czy świadczenie usług na rzecz osób pełnoletnich, nieposiadających zdolności do czynności prawnych, miało charakter odpłatny, o tyle Trybunał odwołuje się do punktów interpretacyjnych w celu ustalenia, czy istnieje bezpośredni związek między tym świadczeniem a kwotami otrzymanymi przez EQ w ramach jego uprawnień w zakresie zarządzania, nawet jeśli wynagrodzenie za to świadczenie nie zostało uzyskane bezpośrednio od usługobiorcy, lecz od osoby trzeciej, lub wynagrodzenie za te usługi zostało ustalone na podstawie oceny związanej z sytuacją finansową osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych lub nawet w formie ryczałtu. Jeśli chodzi o gospodarczy charakter dostawy, Sąd zauważa, że EQ uzyskuje z tego tytułu dochód w sposób ciągły.

Trybunał przeszedł następnie do przesłanek stosowania zwolnienia, stwierdzając, że świadczenie usług na rzecz osób pełnoletnich, nieposiadających zdolności prawnej, i mających na celu ich ochronę w sprawach cywilnych mieści się w pojęciu „świadczenia usług ściśle związanych z opieką i zabezpieczeniem społecznym” w rozumieniu dyrektywy VAT. Natomiast bardziej ogólne czynności polegające na udzielaniu pomocy lub porad prawnych, finansowych lub innych, takie jak te, które mogą być związane ze szczególnymi umiejętnościami prawnika, doradcy finansowego lub agenta nieruchomości, nawet jeśli są świadczone przez usługodawcę w ramach ochrony, jaką zapewnia on osobie nieposiadającej zdolności prawnej, nie są objęte tym zwolnieniem.

Trybunał wyjaśnił ponadto, że do każdego państwa członkowskiego należy określenie zasad związanych z uznawaniem podmiotów innych niż podmioty prawa publicznego za podmioty działające na rzecz dobra społecznego. W tym względzie Trybunał zauważa, że pojęcie „podmiotów uznanych […] za podmioty działające na rzecz dobra społecznego” jest co do zasady wystarczająco szerokie, aby objąć nim osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą w celach zarobkowych. W niniejszej sprawie rozpatrywane usługi były świadczone przez adwokata, członka palestry, i nawet jeśli kategoria zawodowa adwokatów nie może być określona jako całość, jako poświęcona dobru społecznemu, Trybunał nie wyklucza, że adwokat świadczący usługi ściśle związane z opieką społeczną i zabezpieczeniem społecznym może wykazać się stałym zaangażowaniem społecznym, które EQ wykazał w latach 2014 i 2015, co podlega weryfikacji przez sąd krajowy z poszanowaniem przysługującego temu państwu członkowskiemu w tym względzie uznania.

Wyrok w sprawie C-846/19, EQ vs. Administration de l’Enregistrement, des Domaines et de la TVA.

Redakcja Portalu Skarbiec.biz

Oceń ten artykuł: