Uprawnienie wspólnika do powoływania członków zarządu spółki z o.o.
[30.11.2015] Wyrokiem z dnia 2 lipca 2015 r., sygn. V CSK 657/14, Sąd Najwyższy stwierdził, że przyznanie wspólnikowi w umowie spółki z o.o. szczególnej korzyści w postaci uprawnienia do wskazywania jednego kandydata na członka zarządu nie może być utożsamiane z wyłączeniem swobody zgromadzenia wspólników w realizacji jego ustawowego uprawnienia do powoływania członka zarządu bądź z ograniczeniem tego uprawnienia polegającym na związaniu zgromadzenia wspólników obowiązkiem powołania osoby wskazanej przez powoda (wspólnika) jako kandydata na członka zarządu.
Przypomnijmy, że na podstawie art. 201§4 Kodeksu spółek handlowych (dalej jako "k.s.h.") członek zarządu powoływany jest uchwałą wspólników. Przepis ten nie ma charakteru bezwzględnego, w związku z czym umowa spółki z o.o. może inaczej kształtować zasady powoływania członków zarządu. W szczególności uprawnienie do powoływania członków zarządu może zostać przyznane radzie nadzorczej (jeżeli ta została ustanowiona w spółce). Częstym rozwiązaniem jest również przyznanie tego uprawnienia poszczególnym wspólnikom. Może to nastąpić na dwa sposoby – wspólnik posiada udziały uprzywilejowane z którymi związane jest uprawnienie do powoływania członka zarządu lub wspólnikowi przysługuje uprawnienie osobiste (szczególna korzyść) w postaci prawa do powoływania członka zarządu.
Od sytuacji w której wspólnik jest uprawniony do powoływania członka zarządu należy odróżnić sytuację w której wspólnikowi przysługuje uprawnienie do wskazania kandydata na członka zarządu, przy czym formalnie kandydat ten jest powoływany do zarządu przez zgromadzenie wspólników. Wątpliwości budzi jednak kwestia tego czy zgromadzenie wspólników jest związane wskazaniem wspólnika i czy ma obowiązek powołać tę osobę na członka zarządu. W kwestii tej wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 lipca 2015 r., sygn. V CSK 657/14. W stanie faktycznym sprawy wspólnikowi przysługiwało uprawnienie osobiste (szczególna korzyść w rozumieniu art. 159 k.s.h.) do wskazania kandydata na członka zarządu spółki.
Po dokonaniu tego wskazania zgromadzenie wspólników spółki nie przyjęło jednak stosownej uchwały w wyniku czego kandydat wskazany przez wspólnika nie został powołany na członka zarządu. W związku z tym wspólnik złożył powództwo o uchylenie uchwały zgromadzenia wspólników argumentując, że uchwała ta była sprzeczna z umową spółki, jak również miała na celu pokrzywdzenie wspólnika. Argumenty te zostały podzielone przez sąd okręgowy, który uchylił uchwałę zgromadzenia wspólników.
W ocenie sądu I instancji skorzystanie przez wspólnika z przyznanego mu uprawnienia powinno spowodować skutek w postaci powołania przez zgromadzenie wspólników kandydata przedstawionego przez wspólnika. Tym samym sąd I instancji stwierdził, że uchwała odmowna była sprzeczna z umową spółki. Stanowisko to zostało również podzielone przez sąd apelacyjny.
Odmienne rozumienie spornego postanowienia umowy spółki zaprezentował jednak Sąd Najwyższy w cytowanym orzeczeniu. W uzasadnieniu wyroku sąd stwierdził, że wyłączenie kompetencji zgromadzenia wspólników do powoływania członków zarządu powinno mieć charakter wyraźny. W opinii sądu wymagania tego nie spełnia umowa pozwanej spółki, która mówi jedynie o możliwości wskazania kandydata na członka zarządu w wyniku realizacji uprawnienia osobistego przyznanego jednemu ze wspólników. Umowa spółki pozostawiła bowiem zgromadzeniu wspólników kompetencje do powoływania członków zarządu i kompetencji tej nie wyłącza ani nie ogranicza możliwość wskazywania kandydatów na członków zarządu przez wspólników posiadających uprawnienia osobiste.
Tym samym Sąd Najwyższy przyjął, że przyznanie wspólnikowi w umowie spółki z o.o. szczególnej korzyści w postaci uprawnienia do wskazywania jednego kandydata na członka zarządu nie prowadzi do wyłączenia swobody zgromadzenia wspólników w realizacji jego ustawowego uprawnienia do powoływania członka zarządu bądź ograniczenia tego uprawnienia polegającego na związaniu zgromadzenia wspólników obowiązkiem powołania osoby wskazanej przez wspólnika jako kandydata na członka zarządu.
Wskazany wyrok należy mieć na uwadze tworząc umowę spółki z o.o. w zakresie zasad powoływania zarządu. Jeżeli intencją stron umowy spółki jest to aby wspólnikowi przysługiwało prawo powoływania członka zarządu, to należy to wyraźnie zastrzec w umowie spółki.
Zgodnie z powołanym wyrokiem Sądu Najwyższego, zapis o prawie wskazywania kandydata na członka zarządu nie będzie wiążący dla zgromadzenia wspólników i nie będzie obligował go do powołania osoby wskazanej przez wspólnika. Na etapie tworzenia spółki z o.o. warto zatem precyzyjnie określić intencje stron oraz precyzyjnie opisać uprawnienia poszczególnych wspólników w zakresie powoływania członków zarządu tak aby uniknąć ewentualnych sporów korporacyjnych.
Michał Klimowicz
Treści dostarcza: Leśnodorski, Ślusarek i Wspólnicy
