Od niedawna obowiązują nowe zasady regulujące skutki prawne po śmierci przedsiębiorcy i skutki m.in. podatkowe i w sferze prawa pracy. Chodzi o ustawę z 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz.U. z 2018 r., poz. 1620), której większość przepisów weszła w życie 25 listopada 2018 r. (dalej: ustawa).
Ustawa reguluje zasady prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku, czyli firmy złożonej z mienia materialnego i niematerialnego, jak również składniki mienia, które nabył zarządca sukcesyjny.
Właścicielem przedsiębiorstwa w spadku jest osoba, która nabyła je w spadku lub małżonek przedsiębiorcy, lub też osoba, która je nabyła od spadkobiercy lub małżonka przedsiębiorcy.
Zarządca sukcesyjny musi być wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Może on działać również w czasie zawieszenia działalności gospodarczej. Nie może być on ustanowiony dla firmy, wobec której ogłoszono upadłość. Zarządcę sukcesyjnego może wskazać przedsiębiorca lub też można postanowić, że dana osoba będzie zarządcą sukcesyjnym. Można powołać tylko jednego zarządcę sukcesyjnego w tym samym czasie. Po śmierci przedsiębiorcy zarządcę może powołać małżonek przedsiębiorcy, który ma udział w spadku, lub spadkobierca ustawowy, lub spadkobierca z testamentu przedsiębiorcy.
W okresie od dnia śmierci przedsiębiorcy do dnia ustanowienia zarządcy sukcesyjnego przedsiębiorstwo prowadzi małżonek, któremu przysługuje prawo udziału w przedsiębiorstwie, spadkobierca ustawowy lub spadkobierca testamentowy, a po uprawomocnieniu się postanowienia o stwierdzenia nabycia spadku – właściciel przedsiębiorstwa w spadku.
Zarządca sukcesyjny zajmuje się prowadzeniem przedsiębiorstwa i ma prawo prowadzić czynności sądowe i inne związane z jego prowadzeniem. Zarządca sukcesyjny może ustanowić pełnomocnika, mogącego działać do konkretnej czynności lub danego rodzaju czynności.
Zarządca sukcesyjny może pozywać i być pozywany w sprawach dotyczących przedsiębiorstwa i brać udział w postępowaniach: podatkowym, administracyjnym i przed sądami administracyjnymi.
Sprawy przekraczające zwykły zarząd mogą być dokonywane przez zarządcę sukcesyjnego po uzyskaniu zgody wszystkich właścicieli w spadku, a jeżeli takiej zgody nie ma – po uzyskaniu zezwolenia sądu.
Zarządca sukcesyjny ma obowiązek po ustanowieniu złożyć notariuszowi wykaz inwentarza przedsiębiorstwa. Po śmierci przedsiębiorcy umowy o pracę wygasają, a w okresie od śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny pełni obowiązki pracodawcy, a jeżeli go nie powołano, obowiązki pracodawcy pełni małżonek przedsiębiorcy, który ma udziały w przedsiębiorstwie, spadkobierca ustawowy lub spadkobierca testamentowy.
Omawiana ustawa reguluje również zasady odpowiedzialności zarządcy sukcesyjnego za nienależyte wykonywanie obowiązków. Ponadto ustawa reguluje zasady postępowania w sprawach dotyczących decyzji administracyjnych wydanych za życia przedsiębiorcy.
Autor:
radca prawny Robert Nogacki
Kancelaria Prawna Skarbiec specjalizuje się w ochronie majątku,
doradztwie strategicznym dla przedsiębiorców oraz
zarządzaniu sytuacjami kryzysowymi.
